طراحی مدل مفهومی و عملیاتی ارزیابی و رتبه بندی علمی گروه های آموزشی حوزه علوم انسانی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایران

این پژوهش با هدف طراحی یک مدل مفهومی  و عملیاتی جهت ارزیابی و رتبه بندی علمی گروه های آموزشی حوزه علوم انسانی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایران انجام گرفته است.

پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای و  کاربردی است  و از روش تحقیق آمیخته که ترکیبی از روش های کیفی و کمی می باشد، استفاده نموده است. جامعه پژوهش متخصصان حوزه رتبه بندی و سنجش و ارزیابی علم کشور بودند، که با روش هدفمند غیر تصادفی به تعداد 32 نفر  انتخاب شدند. به منظور  پاسخگویی به سوالات از تکنیک دلفی فازی و روش بهترین-بدترین (BWM) به عنوان یک روش تصمیم گیری چندشاخصه استفاده شده است. ابزار پژوهش دو پرسشنامه محقق ساخته و یک فرم جمع آوری اطلاعات بود. پایایی پرسشنامه دلفی فازی با آلفای کرونباخ محاسبه و 0.785 بدست آمد  که قابل قبول است. جهت اعتباریابی پرسشنامه بهترین-بدترین  برای هر دسته ابعاد، معیارها و شاخص ها نرخ ناسازگاری محاسبه شد. روایی محتوایی پرسشنامه ها با نظر خبرگان تایید شد. در گام اول، شاخص ها با مطالعه ادبیات موضوع استخراج و توسط خبرگان به قضاوت گذاشته شد. عوامل مدل مفهومی ایجاد شده به منظور وزن دهی نزد خبرگان به قضاوت گذاشته شد. مقایسه زوجی عوامل انجام؛ مدل بهترین-بدترین برای هر دسته ابعاد، معیارها و شاخص ها تشکیل  و با اجرای مدل، وزن عوامل و نرخ سازگای مشخص شد. در پایان مدل عملیاتی شامل وزن عوامل و اولویت هر یک از عوامل مشخص شد.   

بر اساس مطالعه و تحلیل متون 70 شاخص شناسایی، که در 4 بعد و 6 دسته معیار گروه بندی شدند. پس از نظرخواهی از خبرگان و انجام غربالگری فازی شاخص های مستخرج به 54 شاخص نهایی در 4 بعد و 6 دسته معیار تبدیل شد، که در گام دوم وزن دهی شدند. نتایج  حاصل از وزن دهی عوامل نشان داد بعد پژوهشی با وزن 0.491  و تولید علم کیفی با وزن 0.427  به ترتیب در میان ابعاد و معیارها اولویت اول را داشتند. برای شاخص های هر معیار نیز وزن دهی انجام و اولویت ها مشخص شد.

با استخراج و انتخاب شاخص ها مدل مفهومی و با وزن دهی به هر یک از عوامل مدل عملیاتی جهت رتبه بندی علمی  گروه های  آموزشی حوزه علوم انسانی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی طراحی شد. مدل چندبعدی طراحی شده می تواند در بهبود تصمیمات ذی ربطان و ذی نفعان نظام دانشگاهی و ارتقاء کیفیت گروه های آموزشی و دانشگاه ها نقش موثری داشته باشد.