ارزیابی اثرات ژنوتیپ و محیط بر صفات مرفولوژیکی و زراعی در اکوتیپ های مختلف سیاهدانه (.Nigella sativa L)

سیاهدانه با نام علمی Nigella sativa L. یکی از گیاهان دارویی تیره Ranunculaceae است، که دانه های آن حاوی روغن، پروتئین، آلکالوئید (مثل نیجلیسین و نیجلیدین)، کینون ها (مانند تیموکینون)، ساپونین و اسانس فرار می باشند. تنوع ژنتیکی رکن اصلی بیش تر برنامه های اصلاحی بوده و انجام گزینش وابسته به وجود تنوع ژنتیکی مطلوب در صفات مورد بررسی می باشد. از این رو، به منظور تعیین تنوع ژنتیکی تعدادی از اکوتیپ های سیاهدانه و انتخاب بهترین اکوتیپ های گیاه دارویی سیاهدانه بومی ایران، آزمایشی در استان اردبیل به صورت طرح بلوک های کاملا تصادفی با 4 تکرار و در دو مکان از نظر صفات مورفولوژیکی و زراعی انجام پذیرفت. نتایج تجزیه واریانس داده ها تفاوت معنی داری بین صفات مورد بررسی در هر دو مکان نشان داد، که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین اکوتیپ ها و متفاوت بودن اثر مکان بر میزان عملکرد و صفات مورفولوژیک اکوتیپ های سیاهدانه است. براساس نتایج تجزیه همبستگی، صفات عملکرد بیولوژیک، تعداد برگ، تعداد انشعابات ساقه، تعداد گل و کپسول در بوته به عنوان صفات مهم و تاثیرگذار بر عملکرد دانه شناخته شده اند. در مجموع مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد که اکوتیپ های کرج، اردبیل1، تاکستان، همدان و لردگان از نظر عملکرد دانه در هر دو مکان از سایر اکوتیپ ها برتر بودند.