سرمایه های فکری دانشگاه؛ مبنایی برای سازماندهی برنامه ریزی دانشگاهی

امروزه دانشگاه ها با مطالبه ی هر چه بیشتر پاسخ گویی، شفافیت، رقابت پذیری و توانمندی بیشتر در ایفای ماموریت های متنوع مواجه می باشند. در این راستا سرمایه های فکری دانشگاه ها از نقشی تعیین کننده در حفظ زیست پذیری و ارزش آفرینی دانشگاه ها برخوردار شده است. از این رو ضرورت دارد تا برنامه ریزی دانشگاه با تحول در مفاهیم و روش ها، حفظ و توسعه دارایی های ارزش آفرین خود یعنی سرمایه های فکری دانشگاه را در کانون توجه قرار دهد. پژوهش حاضر در بخش اول با تجزیه و تحلیل الگوهای مختلف سرمایه فکری، الگویی برای شناخت «سرمایه های فکری دانشگاه» ارائه کرده است. در بخش دوم به کمک یک پژوهش موردی، درصدد شناسایی سرمایه های فکری دانشگاه براساس پیمایش نظرات اعضای هیات علمی و مدیران دانشگاه برآمده تا در بخش سوم الگوی نظری خود را تکمیل کند. نهایتا در بخش چهارم چگونگی کاربست این الگو را برای برنامه ریزی دانشگاهی مورد مطالعه قرار داده است. بخش اول پژوهش به روش تحلیل اسنادی، بخش دوم به روش تحلیل محتوا، بخش سوم به روش تحلیل تطبیقی و بخش چهارم پژوهش نیز به روش تحلیل اسنادی انجام شده است. در این راستا در بخش دوم پژوهش که پیمایشی بوده داده ها از طریق پرسشنامه ی محقق ساخته ی حاوی سوالات بازپاسخ گردآوری شده است. جامعه ی پژوهش در این بخش شامل مجموعه اعضای هیات علمی دانشکده ها (300 نفر) و مجموعه مدیریت دانشگاه شریف (19 نفر) بوده است که از این جوامع به ترتیب، نمونه‏گیری تصادفی طبقه‏ای (103 نفر) و سرشماری (9 نفر) صورت گرفته است. یافته ها حکایت از چهار سرمایه اصلی یعنی سرمایه انسانی، سرمایه نوآوری، سرمایه سازمانی و سرمایه ارتباطی برای دانشگاه دارد. البته مشارکت کنندگان در پژوهش موردی عمدتا به سرمایه انسانی اشاره کرده اند. نهایتا یافته ها نشان می دهد که این الگو میتواند برای سازماندهی برنامه ریزی دانشگاهی در سه بعد آموزش، پژوهش و خدمات دانشگاهی به کار رود.