تعیین ظرفیت برد گردشگری و تفرجی پهنه های طبیعی مشهد در راستای برنامه ریزی شهری و پیراشهری پایدار (نمونه موردی: کلانشهر مشهد)

 امروزه مفهوم ظرفیت برد که بیانگر حداکثر تعداد کاربرانی است که از یک منطقه طبیعی و یا تفرجی در یک زمان معین بدون ایجاد تغییر و آشفتگی در محیط، استفاده می کنند، در مدیریت و برنامه ریزی شهری کاربرد گسترده ای دارد. هدف از این مطالعه، تعیین ظرفیت برد تفرجی و گردشگری در محدوده پیراشهری مشهد است. بدین منظور، تلاش گردید تا مبنای کمی قابل اعتمادی برای تصمیم گیری و برنامه ریزی در راستای توسعه پایدار، در اختیار برنامه ریزان و طراحان این گونه فضاها قرار گیرد.

این تحقیق از نوع کاربردی بوده و داده ها از طریق مطالعه کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده اند. در ابتدا، با استفاده از ثبت نقاط زمینی و تهیه نقشه کاربری اراضی با استفاده از ابزار GIS، 7475 هکتار از منطقه به عنوان عرصه های مفید و قابل استفاده برای کاربران انتخاب گردید. در گام بعد، از طریق فرمول های محاسباتی، اقدام به برآورد سه نوع ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر گردید. در این میان، از طریق بررسی سوابق، اخذ آرای کاربران و مبانی نظری تحقیق، پارامترهای مورد نیاز استخراج و محاسبه گردیدند. همچنین به منظور امتیازدهی به پارامترهای توانمندی مدیریتی سایت، پرسشنامه محقق ساخته (طیفی لیکرت) در اختیار کاربران با سابقه (384 نفر) قرار داده شد.

برای محاسبه ظرفیت برد واقعی در سایت مورد مطالعه، از 5 عامل محدود کننده و برای محاسبه ظرفیت برد موثر از پارامترهای مدیریتی استفاده شد. در میان عوامل مدیریتی، بیشترین امتیاز متعلق به فروشگاه های مواد غذایی (4.8) و کمترین امتیاز متعلق به سیستم امدادرسانی منطقه (1.2) بوده است. در نهایت، ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر سایت مطالعاتی به ترتیب (89700000، 1829880 و 969836) نفر در روز برآورد گردید که ظرفیت برد فیزیکی بسیار بیشتر از ظرفیت برد واقعی می باشد که با مدیریت فضا و ارتقاء توانمندی های مدیریتی قابل حل می باشد.

به طورکلی، منطقه قابلیت پذیرش تعداد کاربران قابل ملاحظه ای را برای فعالیت های تفرجی و ورزشی دارد. از سوی دیگر، این منطقه دارای فضاهای بکر و مناسبی برای طراحی و استقرار کاربری های ورزشی و تفرجی می باشد. ولیکن باید اولویت های محیط زیستی و ایمنی نیز مدنظر قرار گیرند.