هویت دینی و آینده همگرایی در جهان اسلام ؛ موانع و راهکارهای پیش رو

اسلام به منزله نقطه کانونی و دال مرکزی جهت شناسایی و هویت بخشی جوامع و دول اسلامی محسوب می شود. با این همه، مولفه هویت دینی در نظام بین الملل معاصر و به ویژه سیاست خارجی دولت های اسلامی نتوانسته است به منزله یک پیش ران اصلی عمل نموده و نقش و جایگاه اصلی خود را برای شکل دهی مناسبات و تعاملات خارجی ایفا کند و در برخی مواقع تکیه بر آن موجب بروز اختلافات و حتی بحران ها و تضادهای شدید شده است.

مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و رویکردی آینده پژوهانه ضمن بررسی موانع نقش آفرینی و کارکرد اصیل هویت دینی در جوامع اسلامی، چالش های پیش روی همگرایی جهان اسلام را در عرصه روابط بین الملل نظیر وجود جریان های انحرافی و نیز افراط گرایی ملی مورد توجه قرار داده است و به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چگونه مولفه دین می تواند در جایگاه واقعی خود و به منزله یک پیش ران اصلی برای طراحی هندسه تعاملاتی آینده جهان اسلام قرار گیرد؟
 

فرضیه اصلی آن است که برای نیل به همگرایی در آینده جهان اسلام ضروری است تا از طریق راهکارهایی همچون اجماع سازی مبتنی بر بازتعریف ادبیات مشترک دینی؛ آگاهی بخشی و برجسته سازی اشتراکات اسلامی می توان موضوع احیاء و بازسازی جایگاه هویت مشترک دینی را در اولویت راهبردی برای هم گرایی قرار داد.

آموزش و هم افزایی علمی هم در سطوح خرد (مانند نزدیکی دانشجویان و نخبگان جهان اسلام) و نیز در سطح سیستمی (بهره گیری از ظرفیت های کنش گران، نهادها و سازمان های فعال در جهان اسلام) موجب تقویت هویت دینی و همگرایی جوامع اسلامی خواهد شد.