غلت سختکامی /j/ در نظام آوایی زبان فارسی

جایگاه غلت ها در نظام های واجی مشخصه بنیاد چندان روشن نیست. برخی، غلت ها را در طبقه ی واجی واکه ها قرار می دهند؛ برخی نیز معتقدند که غلت ها شاخصه های صوتی منحصربه فردی دارند که آن ها را از واکه ها و همخوان ها (اعم از همخوان های گرفته و رسا) متمایز می کند. پژوهش حاضر به بررسی ویژگی صوت شناختی همخوان غلت سختکامی /j/ در نظام آوایی زبان فارسی می پردازد. برای این منظور، تعدادی کلمه حاوی غلت /j/ را به عنوان کلمات هدف آزمایش انتخاب کردیم. برای بررسی اثر بافت واکه ای و جایگاه نوایی بر ویژگی های صوتی غلت سخت کامی /j/، این همخوان را در سه جایگاه آغازی، میانی و پایانی کلمات در مجاورت تمامی شش واکه ی زبان فارسی قرار دادیم. برای تحلیل آوایی داده ها، تعدادی پارامتر صوتی حوزه ی فرکانس (F1، F2 و F3 و پهنای نوار این سازه ها) و دامنه ی انرژی موج صوتی (دامنه ی انرژی کل، دامنه ی انرژی فرکانس های 1-0 کیلوهرتز و 5-1 کیلوهرتز) بر روی ناحیه ی ایستای غلت سخت کامی/j/ و واکه های مجاور اندازه گیری شد. نتایج پژوهش نشان داد آنچه به شکل پایدار و منظم طیف فرکانسی غلت /j/ را از واکه ی مجاورش متمایز می کند، تغییر فرکانس سازه ها و کاهش دامنه ی انرژی فرکانس های میانی و بالا است. این نتایج همچنین نشان داد که میزان باریک شدگی حفره ی دهان از /i/ به /j/ آنقدر زیاد نیست که بر مقادیر فرکانس، پهنای نوار و شدت انرژی F1 تاثیر بگذارد و فقط در حدی است که باعث می شود الگوی واک سازی حنجره تغییر و دامنه ی انرژی فرکانس های میانی و بالا تضعیف شود.