بازنمایی انواع وجه امری در زبان فارسی: رویکرد شناختی

مقاله ی حاضر در چهارچوب نظریه ی زبان شناسی شناختی به تحلیل وجه امری در ادبیات داستانی زبان فارسی می پردازد. هدف از پژوهش حاضر تحلیل وجه امری در سطح جمله و فراتر از آن است. فرضیه ی این پژوهش با تاکید بر تمایز موجود بین صورت و معنی وجه امری و توزیع آن در ساخت های زبانی متفاوت بنا شده است. بر اساس رویکرد زبان شناسی شناختی، زبان بخشی از نظام شناختی است و ساختار نحوی زبان را نمی توان مستقل از ملاحظات معنایی و کاربرد شناسی مطالعه نمود. داده های پژوهش از هشت کتاب ادبیات داستانی معاصر از چهار نویسنده خانم و آقا که به روش تصادفی ساده انتخاب شده ، گرفته شده است. تحلیل داده ها با استفاده از روش توصیفی و کیفی نشان دهنده ی کاربرد وجه امری در صورت ها و سطوح متفاوت زبانی است. بر اساس تحلیل زبان شناسی شناختی، اگر توصیف و تبیین وجه امری صرفا با توجه به صورت زبانی و در سطح جمله انجام شود نتیجه ی چالش برانگیزی را به دست می دهد و طیف وسیعی از داده ها از دیدگاه صورت و معنا کنار گذاشته می شود، زیرا در برخی داده ها صرفا اسم، صفت و قید مفهوم وجه امری را به ذهن تداعی می کنند. بنابراین، با رویکرد شناختی و در نظر گرفتن همه سطوح زبانی سعی شده شناخت دقیق تری از وجه امری ارائه شود. بدین ترتیب چالش ها و ابهام موجود در آموزش زبان فارسی در تعیین نوع وجه در سطح فراتر از جمله کم رنگ تر خواهد شد.