بررسی و تحلیل قصیده «النازلون علی الریح» از محمد علی شمس الدین؛با تکیه بر محور جانشینی و هم نشینی

نظریه محورهای جانشینی وهم نشینی یکی از ابزارهای مهم مطرح در دانش معناشناسی و نقد فرمالیستی است که کارکردی ویژه در کشف معانی درونی در ساختارهای زبانی، به ویژه بررسی ادبیات معاصر و نوگرایی های ادبی مولفان آن دارد. محمد علی شمس الدین یکی از شاعران نوگرای معاصر در عرصه ادبیات مقاومت لبنان است که با خلق شیوه های نوین ارتباط میان عناصر کلام، دست به تصویر آفرینی های زیبا زده است. با توجه به پیچیدگی ها و تناسب های چند لایه در شعر شمس الدین، مقاله حاضر سعی دارد عناصر زیباشناختی در قصیده «النازلون علی الریح» را با تکیه بر دو محور جانشینی و هم نشینی استخراج نماید تا با کشف روابط معنایی نهفته در این اثر ادبی، نمادهای ابتکاری شمس الدین را کشف و میزان ارتباط آن با تاریخ ایران از یک سو، و فرهنگ اسلامی شیعی از سوی دیگر مورد واکاوی قرار دهد. نتیجه بحث نشان می دهد که شمس الدین با انتخاب واژگان و ترکیب و تلفیق آن ها در محورهای جانشینی و هم نشینی، تناسب های پیچیده و دلپذیری را با استفاده از ای هام تناسب، مراعات نظیر، استعاره و کنایه به وجود آورده است و برای نخستین بار و با استفاده از نمادهای تاریخ ایران، همچون زنوبیا، در کنار نمادهای ابتکاری برگرفته از فرهنگ قرآنی و حماسه کربلا، همچون ریح و ذبح، اوج در هم تنیدگی فرهنگ عربی ایرانی اسلامی را به نمایش گذاشته است.