ارزیابی بهره وری آب در زراعت چغندرقند (Beta vulgaris L.) در سامانه های آبیاری نشتی و کلاسیک در استان همدان

اندازه گیری و تحلیل شاخص های بهره وری تولید به ویژه آب در بخش کشاورزی بسیار مهم بوده و از جایگاه خاصی برخوردار است. هدف از این تحقیق اندازه گیری و مقایسه بهره وری آبیاری در دو روش آبیاری نشتی و کلاسیک در محصول چغندرقند (Beta vulgaris L.) در استان همدان می باشد. بدین منظور تعداد 48 بهره بردار انتخاب و سپس داده های لازم از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردید در این مطالعه سه نوع شاخص مختلف بهره وری آب شامل عملکرد از هر واحد حجم آب، سود ناخالص از هر واحد حجم آب و سود خالص از هر واحد حجم آب مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که متوسط مصرف آب در سیستم آبیاری نشتی به میزان 1/23 درصد بیش از آبیاری کلاسیک است. هزینه تولید چغندرقند در تمام شهرستان های مورد بررسی استان همدان در سیستم آبیاری نشتی کمتر از کلاسیک به دست آمد. بر اساس نتایج حاصله میزان بهره وری فیزیکی آب در سامانه آبیاری کلاسیک (85/6 کیلوگرم به ازای یک متر مکعب آب) بیشتر از نشتی (71/4 کیلوگرم به ازای یک متر مکعب آب) بود. در بین شهرستان های مختلف استان همدان نیز بالاترین بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب در مزارع چغندرقند در شهرستان های نهاوند و فامنین و کمترین بهره وری در شهرستان اسدآباد مشاهده شد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که کشاورزان از نگاه  بهره وری آب در روش آبیاری کلاسیک در مقایسه با روش نشتی از لحاظ مصرف آب منطقی عمل می کنند، بطوریکه شاخص بهره وری اقتصادی آب در سامانه آبیاری کلاسیک (11077 ریال بر متر مکعب) به میزان 7/62 درصد بیشتر از روش آبیاری نشتی (6805 ریال بر متر مکعب) برآورد گردید. لیکن تلفات آب در نتیجه تبخیر و بادبردگی در سامانه های بارانی باید مورد توجه باشد.