ارزیابی مولفه های موثر در افزایش ریسک خسارات ساختمان های شهری در آتش سوزی پس از بحران زلزله به روش AHP

زلزله می تواند سر منشا بسیاری از سوانح ثانویه باشد. از این میان آتش سوزی یکی از مهم ترین نمودهای مخاطرات ثانویه پس از زلزله محسوب می گردد. آتش سوزی پس از زلزله در نواحی شهری در مواردی می تواند خساراتی به مراتب شدیدتر از خود زلزله بر جای گذارد. پس از رخداد زلزله با توجه به وجود منابع ایجادکننده آتش، مانند شریان های گاز و برق و با وجود احتمالی ایستگاه های نگهداری یا توزیع گاز، ریسک حاصل از آتش سوزی به شدت افزایش می یابد. از طرف دیگر وضع عمومی محیط شهری پیرامون می تواند نقش بسیار مهمی بر رفتار آتش داشته باشد.

در این پژوهش، با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، به منظور تصمیم سازی برای ارزیابی ریسک آتش سوزی پس از سانحه، از میان انواع روش های موجود در این زمینه، معیارها و زیر معیارهای تاثیرگذار بر آتش سوزی پس از زلزله و آسیب پذیری مناطق شهری استخراج گردید. این معیارها مشتمل بر چهار معیار اصلی دسترسی، سازه ها، روش های مقابله و عوامل خطرزا بود به طوری که هر کدام دارای زیرمعیارهایی می باشند. سپس این زیرمعیارها توسط گروه خبرگان و به روش مقایسه زوجی، اولویت بندی شدند. در آخر به منظور بررسی تاثیر جنس سازه بر میزان آسیب پذیری، پدیده آتش سوزی پس از زلزله در ساختمان فولادی مدل سازی و تحلیل شده است.

شاخص جنس سازه، ریسک آتش سوزی پس از بحران زلزله را در ساختمان افزایش می دهد. وسعت آتش سوزی بر روی سازه ای که دارای پوشش ضدحریق بر روی ستون های خود است تاثیر چندانی ندارد و نوع خرابی به مشخصات و مقاومت تیر در برابر آتش سوزی وابسته است. در سازه بدون پوشش ضدحریق، سناریو آتش سوزی تاثیر بسزایی در رفتار کلی سازه خواهد داشت. به طوری که با گسترش آتش سوزی، عملکرد کلی سازه دچار اختلال شده و مقاومت لازم در برابر بارهای وارده را نخواهد داشت.

نتایج مطالعه نشان داد برای ارزیابی ریسک آتش سوزی ناشی از زلزله معیارهای جنس سازه، تعداد علمک های گاز شهری و ارتفاع سازه دارای بیشترین نقش بوده که باید بررسی شوند. در صورت کوتاهی و در نظر نگرفتن هر کدام از معیارهای مذکور، ممکن است شدت حادثه گسترش پیدا کرده و موجب افزایش تلفات و خسارات شود. همچنین پیشنهاد می شود از پوشش های ضد حریق بر روی ستون در مقاوم سازی ساختمان های موجود در برابر آتش سوزی پس از زلزله با توجه به محدودیت های اقتصادی و فنی، استفاده شود.