مبانی عیش و خوشدلی در غزلیات حافظ شیرازی

شادی یکی از ویژگی های هویت ایرانی است و در ایران بعد از اسلام تا عصر حافظ در اشعار فردوسی، منوچهری، خیام، مولانا و حافظ بیشترین نمود را دارد . عیش و خوشدلی در غزلیات حافظ به دو نوع ابژ کتیو یا بیرونی یا آفاقی و سوبژکتیو یا درونی یا انفسی تقسیم می شود. خوشدلی بیرونی بر عواملی مانند باغ و بهار، طرف جویبار و می خوشگوار و... بویژه بر سه عنصر می، مطرب و معشوق زمینی یا نمادین استوار، و نتیجه آن، احساس آرامش ناپدیدار درونی است . خوشدلی درونی، مح صول عواملی چون پیوند با امر قدسی و تبدیل شدن حالت شادی به مقام است و براحساس حضور معشوق حقیقی در دل، اشراق و روشنی ضمیر تکیه دارد و موجب آرامش پایدار درونی . می شود. مبانی عیشها و خوشدلی های حافظ را می توان به پنج دسته تقسیم کرد : 1 روانشناختی 2. فلسفی 3. دینی 4. سیاسی – اجتماعی 5. عرفانی. این مقاله به بررسی و تحلیل هر یک از این مبانی پرداخته است.