نقد و بررسی جایگاه حدیث «هفتاد و سه فرقه» در منظومه فکری تکفیری ها

از جمله سرچشمه های اندیشه تکفیری مستندات دینی است که می توان از آن با عنوان مبانی دینی- معرفتی اندیشه تکفیری یاد کرد. موارد نقلی و متکی به متون دینی، از مهم ترین مبانی مورد استناد حامیان این اندیشه است که حدیث مشهور «هفتاد و سه فرقه» یکی از آن مواردی است که تکفیری ها در ادعای حقانیت و نجات یافتگی خود و هلاکت سایر فرق اسلامی به آن استناد می کنند. در این مقاله با تاکید بر منابع معتبر حدیثی اهل سنت و با روش توصیفی تحلیلی میزان اعتبار حدیث «هفتاد و سه فرقه»، مضمون آن و استحصال رویکرد تکفیری از آن روایت بررسی می شود. اگرچه در بررسی سطحی، از ظاهر حدیث استحصال این رویکرد معرفتی و رفتاری محتمل است اما در نهایت با بررسی های جدی تر و عمیق تر آشکار می گردد که این استنباط با دیگر متون دینی، عقل سلیم و سیره پیامبر (ص) و صحابه ناسازگار است و سبب حصول رذایل فکری و رفتاری چون خود حق پنداری، تصور مالکیت حقیقت برای خود و دگرناپذیری می گردد.