گزینش لاین های متحمل به شوری در آفتابگردان روغنی با استفاده از برخی صفات فیزیولوژیک

از مهم ترین مشکلات مناطق خشک و نیمه خشک، وجود تنش های غیرزنده محیطی نظیر تنش خشکی و شوری می باشد که بر رشد و نمو گیاهان تاثیر منفی دارند. تنش شوری علاوه بر سمیت آن برای گیاه، باعث ایجاد تنش اسمزی نیز می شود. در این پژوهش، به منظور گزینش لاین های متحمل به شوری در ژرم پلاسم آفتابگردان روغنی و با استفاده از برخی صفات فیزیولوژیک، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در فضای آزاد و در گلدان انجام گرفت. نتایج نشان دهنده اثر معنی دار تنش شوری بر عملکرد دانه، محتوای نسبی آب برگ، غلظت عناصر Na+، K+ و نسبت پتاسیم به سدیم در گیاه آفتابگردان می باشد. اثر ژنوتیپ علاوه بر صفات مذکور بر صفات فتوسنتز خالص و محتوای کلروفیل نیز معنی دار بود. میانگین صفات مورد ارزیابی به غیر از سدیم در مقایسه با شرایط نرمال کاهش یافت. در این پژوهش، بیشترین میزان کاهش مربوط به نسبت پتاسیم به سدیم (49/47 درصد)، پتاسیم (08/23 درصد) و عملکرد دانه (48/9 درصد) و کمترین میزان کاهش مربوط به محتوای کلروفیل (34/1 درصد) و محتوای نسبی آب برگ (67/2 درصد) بود. از نظر واکنش لاین های مورد بررسی در مقابل تنش شوری، ژرم پلاسم مورد مطالعه به سه گروه مجزا تفکیک گردید. مقایسه میانگین خوشه های حاصل از تجزیه خوشه ای با استفاده از آزمون توکی نشان داد که در شرایط تنش شوری بیشترین و کمترین مقدار میانگین صفات به ترتیب در خوشه 2 و 3 مشاهده می شود. لاین های خویش آمیخته نوترکیب C61، C34، C134a و C153 دارای بیشترین مقدار از لحاظ صفات مورد بررسی به ویژه محتوای +K و نسبت پتاسیم به سدیم بودند. غلظت پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم در گیاه به عنوان یکی از معیارهای مهم برای تعیین تحمل به شوری است؛ بنابراین این لاین ها بالقوه به عنوان لاین های متحمل به تنش شوری معرفی می شوند.