بررسی نظریه دشتکی در حدوث انسان با تاکید بر آیه «هل اتی...»

حکیم دشتکی، بر پایه آیه «هل اتی علی الإنسان حین من الدهر لم یکن شیئا مذکور» انسان را حادث می داند و تصریح می کند که انسان موجودی حادث ابدی است و ازلی نیست. در مقابل إبن عربی، انسان را موجودی ازلی و ابدی می داند. این مقاله با بررسی آراء برخی مفسران درباره دلالت آیه یادشده و نیز واکاوی ادله دشتکی و إبن عربی در خصوص معنای آیه است. بررسی إجمالی آیه مورد بحث، نظر تفسیری مفسران و برداشت دشتکی، در إبتدای امر حدوث انسان إستنباط می شود اما دقت بیشتر در معنای آیه و ادله مفسران، باعث ایجاد تردید در نظریه حدوث می گردد. بر این بنیاد، مراد از حدوث، حدوث زمانی است؛ یعنی انسان موجودی حادث به حدوث ذاتی و قدیم به قدیم زمانی است. همچنین مراد از انسان، حقیقت انسان؛ یعنی نفس ناطقه و ماده اولیه او و نه صورت او است.