اندازه گیری و تحلیل تقاضای آب ویژه محصولات کشاورزی و جایگاه ایران در تجارت با سایر کشورها

در حال حاضر بخش کشاورزی به دلیل رشد جمعیت و نیاز به تامین مواد غذایی بزرگترین مصرف کننده آب در کشور است. بنابراین، مدیریت منابع و مصارف آب در بخش کشاورزی به دلیل کمبود منابع آب و خاک از یک طرف و مازاد تقاضای مواد غذایی از طرف دیگر حائز اهمیت است. از این رو، هدف مطالعه حاضر استفاده از رویکرد تجارت آب مجازی برای تعیین ردپای آب کشور در تجارت محصولات کشاورزی است. برای این منظور رهیافت شاخص های فنی-پایه برای اندازه گیری آب مجازی (تقاضای آب ویژه) به تفکیک محصولات زراعی و باغی مورد استفاده قرار گرفته است. در این مطالعه، آب مصرفی ویژه و تجارت آب مجازی 36 محصول زراعی و باغی برای دوره زمانی 94-1380 محاسبه و بررسی شده است. نتایج نشان داد که کشور ایران در سالهای مذکور در بخش محصولات زراعی واردکننده خالص آب مجازی و در بخش محصولات باغی صادرکننده خالص آب مجازی است و در مجموع واردکننده خالص آب مجازی است. به طور متوسط در سال های مورد بررسی ایران به واسطه تجارت محصولات زراعی و باغی مورد بررسی سالانه 4.3 میلیارد مترمکعب صادرات و 8/15 میلیارد مترمکعب واردات آب مجازی داشته است. در میان محصولات زراعی و باغی بررسی شده، حبوبات و خشکبار براساس آب مصرفی ویژه برآورد شده آن ها، محصولاتی پر مصرف هستند. نتایج بدست آمده اطلاعاتی را فراهم کرده است که می تواند برای بهینه سازی ترکیب تجاری محصولات کشاورزی در راستای حفظ منابع آب و تامین امنیت غذایی مورد استفاده قرار گیرد.