تعیین آسیب پذیری آبخوان اردبیل با استفاده از روش دراستیک در GIS

منابع آب زیرزمینی یکی از با ارزش‏ترین منابع هر کشور محسوب می‏ شود. در دشت اردبیل رونق فعالیت‏ های کشاورزی و استفاده غیرمتعارف از کودهای شیمیایی و آفت‏ کش ‏ها، دفع نادرست فاضلاب‏ های شهری و شهرک ‏‏های صنعتی می‏ تواند باعث آلودگی آب‏ های زیرزمینی شود. با توجه به اینکه حذف آلودگی از منابع آب‏ های زیرزمینی پرهزینه است یکی از روش‏ های مناسب برای جلوگیری از آلودگی آب زیرزمینی، شناسایی پهنه ‏های آسیب‏پذیر آبخوان جهت مدیریت زیست‏ محیطی منابع آب و توسعه پایدار است.

در این مطالعه برای تعیین آسیب‏ پذیری آبخوان اردبیل، ابتدا 52 داده اکسلی چاه ‏های پیزومتری، 43 داده اکسلی آزمایش پمپاژ، میانگین بارندگی سالیانه از داده ‏های 8 ایستگاه، 45 داده‏ لاگ حفاری مربوط به چاه ‏های اکتشافی، نقشه کاربری اراضی، نقشه توپوگرافی و نقشه زمین‏ شناسی جمع‏ آوری شدند. سپس تمامی داده ‏ها برای آماده‏ سازی لایه‏ های اطلاعاتی عمق آب زیرزمینی (D)، تغذیه (R)، محیط آبخوان (A)، محیط خاک (S)، توپوگرافی (T)، اثر منطقه غیراشباع (I) و هدایت هیدرولیکی آبخوان (C) در نرم افزار ArcGIS تهیه شدند و مطابق با روش دراستیک همپوشانی انجام گرفت.

 نقشه پهنه ‏بندی حاصل از همپوشانی نشان داد که دامنه شاخص دراستیک از 63 تا 195 است. مناطق با امتیاز بالای آسیب‏ پذیری دارای ویژگی ‏هایی مانند عمق کم آب زیرزمینی، بافت درشت خاک، عمق کم خاک و شیب کمتر بودند. صحت‏ سنجی نقشه حاصل از مدل دراستیک با نقشه توزیع غلظت نیترات بیانگر غلظت بالای نیترات در پهنه‏ مستعد به آسیب‏ پذیری است. 

 مناطق با آسیب‏ پذیری بالا در شمال‏ غرب و قسمت‏ های مرکزی دشت واقع شده‏ اند. نتایج این تحقیق به کاهش اثرات زیست‏ محیطی آلاینده‏ ها بر روی منابع آب زیرزمینی در آینده کمک خواهد کرد.