بررسی کتاب الشکوک رازی بر جالینوس

در دوره نهضت ترجمه و پیش از آن اندیشه های طبی و فلسفی یونان باستان به نوعی قطعی قلمداد می شد، از جمله ویژگی های دوره تالیف، نوآوری هایی در طب و ایجاد شک و تردید در برخی باورهای علوم یونان است. این پژوهش به ایرادهایی که رازی درباره موضوع طب به جالینوس در کتاب «الشکوک رازی» می گیرد، می پردازد. از آن جهت که برای نخستین بار در دوره تمدن اسلامی، برخی از اندیشه های جالینوس در کتاب یادشده مورد نقد و بررسی قرار گرفته است، بررسی و تحلیل کتاب رازی از جایگاه و اهمیت ویژه ایی برخوردار است.

این پژوهش در راستای بیان استقلال نظری دانشمندان اسلامی، به ویژه رازی، به روش پیمایش کتابخانه ای با تکیه بر منابع اصیل تاریخ پزشکی انجام گرفته است.

ایرادهایی که رازی بر دیدگاه های طبی جالینوس وارد دانسته و همچنین نظرات مخالف با رازی در مورد این کتاب، بیان می شود. با بررسی های انجام شده مشخص گردید که کتاب «الشکوک» به طور کامل به زبان فارسی ترجمه نشده است و تنها چند تصحیح بر آن انجام گرفته است. دو نمونه از تصحیحات، متعلق به مهدی محقق و مصطفی لبیب عبدالغنی می باشد. سه نسخه از کتاب الشکوک رازی علی جالینوس در کتابخانه ملک به شماره 4573 (که اکنون در اختیار کتابخانه آستان قدس رضوی است)، کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 9014 و کتابخانه ملی به شماره 2915085 که از روی نسخه موجود در ملک استنساخ شده اند، موجود می باشد.

کتاب الشکوک می تواند به عنوان یک منبع معتبر علمی و تاریخی در اختیار محققانی که قصد مطالعه در مورد جالینوس و حتی خود رازی دارند، مورد استفاده قرار گیرد. از این اثر می توان مقالات ارزشمندی در موضوع های گوناگون طبی و فلسفی به رشته تحریر درآورد.