بررسی وضعیت بهداشتی و پزشکی دوره قاجار با تکیه بر سفرنامه پولاک

وضعیت سلامت و بهداشت همگانی ایرانیان در حدود یکصد سال پیش، آن گونه که بررسی تاریخ اجتماعی ایران به ویژه در حوزه پزشکی و سلامت همگانی جامعه نشان می دهد، چندان مطلوب نبوده است. هدف ما از نگارش پژوهش حاضر، بررسی وضعیت بهداشتی و پزشکی دوره قاجار با تکیه بر سفرنامه پولاک بوده است.

پژوهش حاضر مبتنی بر روش کتابخانه ای و اغلب بر یک مطالعه تاریخ تحلیلی استوار بوده است.

ایران دوره قاجار مقصد بسیاری از سیاحان، تاجران، ماموران دولتی و افراد کنجکاوی بود که به دلایل مختلف به ایران سفر و بسیاری از آن ها مشاهدات خود را ثبت کردند. این سفرنامه ها به دلیل توجه به جزئیات خوراک، پوشاک، آموزش، علوم، امور مذهبی، رفتار و آداب معاشرت و امثال آن، برای شناخت دوره قاجار از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد، از جمله مواردی که در این سفرنامه ها مورد اشاره قرار گرفته است، وضعیت بهداشت و پزشکی ایران در عصر قاجار می باشد.

نتایج پژوهش بیانگر آن است که بهداشت فردی و عمومی در دوره قاجار، چندان رعایت نمی شده و طب سنتی شیوه اصلی درمان در آن دوره بوده است، اما با ورود پزشکی نوین به ویژه از دوره ناصرالدین شاه، به تدریج مورد استقبال مردم قرار گرفت و شیوه های درمانی جدید در طب سنتی نفوذ کرد و رفته رفته بر آن پیشی گرفت.