پیشگفتار

علوم و فناوری ها به سرعت در حال پیشرفت هستند و در نتیجه جهان فردا با جهان کنونی بسیار متفاوت خواهد بود. آنچه مهم است جهت گیری ها، و مقاصد این پیشرفت ها است به گونه ای که در خدمت تکامل و رفع حاجت های بشریت باشد که تحقق این مهم تا حدی بر عهده سیاست های علم، فناوری و نوآوری است. نتایج بعضی آینده نگری ها و تحلیل روندهای علم و فناوری در حوزه های مختلف عبارتند از:1- آینده منطق فکر و فلسفه علم: منطق حاکم بر تفکر بشری، قرن ها منطق ارسطوئی و براساس صورت و شکل عبارات برای صحیح فکر کردن (چه به صورت لفظی و چه به صورت نمادهای ریاضی) بود که بر اثر غلبه علوم تجربی، منطق به روش شناسی تولید علم تغییر ماهیت داد و علوم تجربی بر فلسفه و موضوعات فکری تفوق نسبی یافت. به مرور تفکر فلسفی باز تنظیم شد و در خدمت پیشرفت علمی قرار گرفت که نتیجه آن توسعه ابرانگاره های حاکم بر علوم و دانش بشری نظیر اثبات گرایی، تفسیری-زمینه ای، انتقادی-ساختارشکن، عملگرایانه، پیچیدگی، پسامدرن و... شد و تغییر رویکردهای روش شناسی تحقیق کمی به تحقیق کیفی و ترکیبی در همین راستاست. به گمان من، بشر در آینده با پذیرش نقش خالق هستی در خلقت جهان، خود به عنوان خلیفه الهی بر روی زمین در چارچوب سنت های الهی (قوانین طبیعی و اجتماعی) و با توسعه معرفت شناسی موجود در فلسفه علم؛ خواهد توانست عقل و وحی، تجربه و عرفان را در هم آمیزد و با تلاش مستمر به عمران و آبادانی جهان و توسعه فناوری های نافع و در خدمت انسانیت بپردازد. در آینده، علوم تجربی و مهندسی بیش از پیش، بر بستر علوم انسانی و علوم اجتماعی و هنر بوده، و هر موجودی در حال حرکت جهت دار توحیدی به سمت نهایت ظرفیت وجودی خود خواهد بود. به عنوان مثال تحول ابرانگاره مکانیک نیوتنی به مکانیک کوانتومی و شکل گیری مکانیک جوهری (ماهوی) در آینده از همین منظر قابل تفسیر است.