برنامه ریزی سایت های دارای پتانسیل اسکان موقت در مقیاس شهری با روش AHP در شهر قم

با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربند لرزه ای آلپ-هیمالایا و براساس تجربه های متعدد زلزله در نقاط شهری و روستایی و در اقلیم های مختلف کشور، اهمیت وجود برنامه بازسازی پیش از سانحه آشکار است. شهر قم از جمله پهنه های درمعرض خطر زیاد (آئین نامه 2800) در کشور ایران است. از طرفی تجربه اسکان موقت در زلزله در نقاط جمعیتی متمرکز و کلانشهرها در دهه های اخیر وجود ندارد و این امر به کار بردن تجربه های قبلی در مناطق روستایی و شهرهای کم جمعیت و پراکنده را ناکارآمد می کند.

روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش، روش ترکیبی کمی-کیفی با شیوه توصیفی- تحلیلی از نوع مطالعات میدانی و پیمایشی است. همچنین در راستای جمع آوری داده ها از ابزار مطالعات کتابخانه ای و مشاهده، بررسی اسناد و مصاحبه با مسئولین و متخصصین و نیز بررسی نقشه ها و اسناد فرادست استفاده شده است.

برنامه ریزی جامع اسکان موقت شهر قم باید براساس پایگاه داده جامع و قابل اعتماد و با درنظر گفتن ویژگی های جمعیتی از نظر کمی و کیفی در مقیاس های مختلف شهری، مناطق شهری و محلی تدوین گردد. همچنین برای استفاده از ظرفیت زائرسرا و فضاهای باز شهری، علاوه بر بررسی و تعیین دقیق تعداد و ظرفیت آن ها، نیازمند ارائه یک طبقه بندی در آن ها براساس شاخص های اسکان موقت است تا در مرحله برنامه ریزی امکان سنجش ظرفیت واقعی اسکان هر قطعه کاربری مشخص باشد.

 در نتیجه این پژوهش براساس شاخص های اسکان موقت استخراج شده از متون تخصصی و تجربه های جهانی، گزینه های دارای پتانسیل اسکان در شهر قم در هشت دسته مشخص گردید. در ادامه با بررسی هریک از این گزینه ها، ظرفیت و مکان هریک به تفکیک مناطق هشتگانه شهر قم طبقه بندی شد. در پایان نیز با مقایسه زوجی این آلترناتیوها براساس شاخص های موجود، نسبت به اولویت بندی آن ها اقدام شد. پروژه های تکمیلی در مقیاس مناطق شهری و محلی نیز به ترتیب اولویت در جدولی ارائه شده است.