87شعور موجودات در قرآن و روایات حشر و گواهی موجودات؛ حقیقت، مراتب و آثار اعتقادی آن

قرآن و حدیث، بر حشر موجودات در روز قیامت و گواهی و شهادت آنها تصریح میکند. این برانگیختگی و گواهی افزون بر شعورمندی، گونه و مرتبه شعور آنها را نیز روشن میسازد. گروهی از متکلمان و مفسران، حشر موجودات مادون انسان را نابودی آنها میدانند و گروهی دیگر معتقدند که حشر آنها صرفا برای کیفر است. اشارات آیات کریمه و احادیث معصومان علیهم السلام نشان میدهد که همه موجودات، محشور شده و به اندازه گستره و توان وجودی، درک و شعورشان حساب پس میدهند. اعتقاد به تسبیح، سجده، نطق، حشر، گواهی و دیگر مولفه های شعور در موجودات، آثار و کارکردهای تربیتی، حقوقی، بهداشتی و نظری در پی دارد.