گردو:نماد صبوری دهقانی (دانش بومی کاشت ،داشت و برداشت)

گردو (ger.du) نام گونه ای درخت است که در سراسر جهان به خاطر میوه و چوبش معروف است. گردوی ایرانی یکی از 17 جنس (در دانشنامه امریکانا، 20 جنس آورده است) این گونه و مهمترین آنهاست. «گردوی بومی دنیای قدیم، گردوی ایرانی/ فارسی(Juglans regia)، یکی از مهمترین درختان گردوی مناطق معتدله است. چوبهای دکوری بسیار عالی از آن به دست می آید. پیشینه کشت این گونه، آن قدر قدیمی است که خاستگاه آن ناشناخته مانده» (Encyclopedia Americana, 1985)بلندی آن به بیش از 30 و قطر تنه اش به بیش از 8/1 متر می رسد.از مهمترین سخت چوبهاست و عمرش به چند صد سال می رسد. میوه گردو درون پوسته ای نسبتا سخت با ضخامت متفاوت قرار دارد. برگها مرکبند و پوست آن به رنگ روشن تا سفید و در درختان جوان بسیار نرم و هموار است ولی با گذشت عمر خاکستری و ترکدار می شود. خاستگاه این درخت معلوم نیست]6[، هر چند که برخی معتقدند خاستگاه آن ایران و آسیای صغیر است (معین، 1371). درخت گردو را در اکثر نقاط ایران به ویژه نقاط کوهستانی و کوهپایه ای می توان یافت. بهترین آب و هوا برای درخت گردو آب و هوای نیمه سرد و مرطوب و کم باران است. در سراسر ایران و از جمله خراسان، به ویژه در دره های کوهستانی این درخت پراکنده است. هر چه از شمال خراسان به سوی جنوب پیش برویم رویش گردو به سوی کوهپایه های با ارتفاع بیشتر گسترش می یابد. ارتفاع و شرایط اقلیمی نقش مهمی در رشد این درخت و مرغوبیت محصول آن دارد.در خراسان این درخت حداکثر تا ارتفاع 2100 متری و در موارد بسیار استثنائی تا ارتفاع 2300متری به شرط واقع نشدن در مسیر باد رشد می کند. هر چه ارتفاع بلندتر باشد مغز گردو سفیدتر و مرغوبتر می شود. مغز گردوی واقع در ارتفاعات پست، تیره و در نتیجه کم ارزش تر از مغز گردوی واقع در ارتفاع بلند است. اگر یک دره کوهستانی؛ مثلا دره سررود واقع در بخش کلات نادری را در نظر بگیریم از آبادی خواجه مراد (ارتفاع 650 متری)(پاپلی یزدی، 1367) به طرف پایین که هوا گرم است درخت گردو نمی روید و اگر هم تک درختهایی باشد محصول آن مرغوب نیست. از این آبادی و یا در حقیقت از این ارتفاع (650 متری) به بالا درخت گردو وجود دارد و در مسیر دره هر چه به طرف ارتفاع بالاترحرکت کنیم محصول گردو مرغوبتر می شود.