چالش ها و ظرفیت های نواحی مرزی شرق کشور در مقابله با قاچاق مواد مخدر

نواحی مرزی شرقی ایران با داشتن مرزهای طولانی با افغانستان و پاکستان و نیز به دلیل این که کوتاه ترین، باصرفه ترین و مهم ترین مسیر ترانزیت بین المللی مواد مخدر از شرق به غرب جهان است، یکی از آسیب پذیرترین نواحی در مقابله با قاچاق مواد مخدر است. عوامل ژئوموفولوژیکی همچون اتصال استان های شرقی با دشت لوت، شرایط اقتصادی نامناسب نواحی مرزی نظیر بیکاری بالا و فقر و محرومیت شدید، گستردگی و تنوع محیط جغرافیایی مرزهای شرقی، کمبود تجهیزات مراقبت از مرز، غلبه رویکرد امنیتی در مدیریت مرز مهم ترین زمینه های قاچاق مواد مخدر به داخل کشور را فراهم کرده است. این پژوهش باهدف بررسی چالش ها و ظرفیت های نواحی مرزی شرق کشور در مبارزه با مواد مخدر با روش پیمایشی به صورت مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفته است. برای این کار از هفتاد نفر در سه گروه مرزنشینان، قاچاقچیان و متصدیان و کارشناسان امور مرز مصاحبه شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که چالش مرزها و نواحی شرقی کشور در ارتباط با قاچاق مواد مخدر درجه نخست اقتصادی و بیشتر شدن دامنه فقر و بیکاری و درجه بعد، عوامل سیاسی، اجتماعی و طبیعی است. همچنین مهم ترین ظرفیت های اقتصادی مرزهای شرقی بازارچه های مرزی، تجارت خارجی، ظرفیت های گردشگری، کشاورزی و معادن است. لذا به جای حاکمیت رویکرد امنیتی و انتظامی، جایگزینی رویکرد توسعه محور در نواحی مرزی شرق کشور پیشنهاد می شود تا ضمن فعال سازی ظرفیت های اقتصادی منطقه، از ضریب رشد قاچاق نیز کاسته شود.