بررسی تاثیر روشنایی با شدت بالا بر شاخص های اسپرم در موش سوری

تامین روشنایی مطلوب در محیط زندگی و کار جهت نمایان ساختن اشیاء و افزایش قدرت تمیز جزئیات و نیز پیشگیری از خستگی دیداری و خیرگی ضروری می باشد. بالا بودن میزان شدت روشنایی ناشی از منابع طبیعی و یا مصنوعی در برخی مشاغل می تواند به عنوان یک عامل زیان آور فیزیکی محسوب گردد. لذا این مطالعه با هدف بررسی اثرات سوء ناشی از مواجهه با میزان روشنایی با شدت بالا بر روی شاخص های اسپرم موش سوری انجام پذیرفت. 

موش های سوری در دو گروه مواجهه (6=n؛ در معرض مواجهه با روشنایی با شدت 1000 لوکس طی 5 روز 8 ساعته) و شاهد (6=n؛ با شرایط مشابه ولی بدون مواجهه) بررسی گردیدند. در پایان سناریوی مواجهه، پس از بیهوشی حیوانات هر گروه با تزریق کتامین و زایلازین، ناحیه دم اپیدیدیم بیضه ها استخراج و جهت بررسی اسپرموگرام در محیط کشت ترکیبی قرار گرفتند. سپس ضمن تهیه قالب های پارافینی و برش های 5 میکرونی، سایرآزمایشات مربوط به شاخص های بافتی بر روی نمونه بیضه انجام شد. همچنین توسط میکروسکوپ نوری و با بزرگ نمایی 400  شمارش سلولهای اسپرماتوگونی، اسپرماتوسیت، اسپرماتید و اسپرم انجام گرفت. میانگین سه بار تکرار درون گروهی داده ها با سطح معنی داری 05/0 گزارش گردیدند. داده ها با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یکطرفه و متعاقب آن، آزمون تعقیبی توکی تجزیه و تحلیل گردیدند.

اختلاف معنی داری در درصد تحرک کل اسپرم بین دو گروه (مواجهه: 96/0±7/60؛ شاهد: 02/1±4/72)، درصد مورفولوژی طبیعی اسپرم بین دو گروه (مواجهه: 58/3±50/45؛ شاهد: 6/1±35/73)، درصد زنده ماندن اسپرم بین دو گروه (مواجهه: 44/1±68/58؛ شاهد: 65/1±36/74)، و قطر داخلی لوله های اسپرم ساز بین دو گروه (مورد: 79/1±11/97؛ شاهد:02/1±82/66  میکرومتر) وجود داشت (05/0<p)؛ در حالیکه، اختلاف معنی داری در تعداد اسپرم برحسب میلیون بین دو گروه (مواجهه: 11/1±11/4؛ شاهد: 09/0±51/4) و قطر خارجی لوله های اسپرم ساز بین دو گروه (مواجهه: 95/1±27/160؛ شاهد: 33/1±89/161 میکرومتر) مشاهده نشد (05/0>p). تخریب بافتی، وجود بی نظمی، درهم تنیدگی و غیر نرمال بودن،  بهم ریختگی نظم سلول های اسپرماتوژن و تخلیه بخش میانی لوله های اسپرم ساز در گروه مواجهه در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد.

مطابق یافته های پژوهش حاضر، مواجهه با روشنایی با شدت 1000 لوکس سبب کاهش در تحرک کل، درصد مورفولوژی طبیعی و درصد زنده ماندن اسپرم ها  شد که انتظار می رود این مقدار کاهش با گذشت زمان امکان ایجاد درجات مختلفی از ناباروری با فاکتور مردانه را افزایش دهد. همچنین افزایش در قطر داخلی لوله های اسپرم ساز ناشی از مواجهه با روشنایی 1000 لوکسی مشاهده گردید که حاکی از تمایز و مرگ سلولی در تعداد زیادی از سلولهای زایای رده های مختلف می باشد. باتوجه به اینکه مطالعات عمدتا بر شدت های پایین تر نور مرئی تمرکز داشته اند، به منظور نتیجه گیری قطعی لازم است مطالعات جامع تر بر گونه های حیوانی مختلف و در صورت امکان بر اسپرم های انسانی انجام شود.  از انجائیکه امروزه در مشاغل دقیق و نوبت کار مواجهه افراد با تابش های شدت بالا اتفاق می افتد، توصیه می شود به منظور پیشگیری از اثرات سوء احتمالی مواجهه با روشنایی شدت بالا، اقدامات کنترلی مقتضی در محیط های کاری انجام گیرد.