تاثیر الگوهای سیمای سرزمین بر تغییرات دمای شهری در همدان

شهرسازی و مناطق شهری اثر قابل توجهی بر آب وهوای محلی و جهانی دارند. یکی از مهم ترین این اثرات، تغییرات دمای سطح شهری است که شامل جزایر و چاله های حرارتی در سطح شهر می شود. نوشتار پیش رو با هدف بررسی تغییر الگوهای سیمای سرزمین و کارایی سنجه های سیمای سرزمین در تحلیل تغییرات دمای سطح شهری با استفاده از تصویر ماهواره ای لندست 8 در محدوده شهرستان همدان صورت گرفته است. به این منظور پس از محاسبه دمای سطح زمین، جزایر و چاله های حرارتی مشخص شد، کاربری های موجود در این مناطق شناسایی شده و درنهایت سنجه های سیمای سرزمین در سطح کلاس و سیمای سرزمین با نرم افزار فراگستات استخراج شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بالاترین دما در محدوده مورد مطالعه مربوط به پهرو خاک و فاقد پوشش گیاهی بود؛ به عبارتی مولفه اصلی چاله های حرارتی، لکه کشاورزی است درحالی که، لکه خاک عضو اصلی تشکیل دهنده جزایر حرارتی است. رابطه دمای سطح زمین با سنجه ها در سطح سیمای سرزمین نیز بررسی شد، در جزایر بین دما و تراکم لکه، همبستگی منفی و در چاله حرارتی؛ برعکس جزیره حرارتی، دما با سنجه تراکم لکه رابطه مثبت و معنی دار و با سنجه شاخص تجمع همبستگی منفی داشت. هرچه پیوستگی بین کاربری و الگوهای سیمای سرزمین بیشتر باشد دما پایین تر و هرچه قطعه قطعه شدگی افزایش یابد، روی دما تاثیر افزایشی دارد. نتایج بیانگر آن است که دمای سطح زمین در شهرستان همدان تنها تحت تاثیر ترکیب کاربری و پوشش سطح زمین نیست؛ بلکه پیکره بندی فضایی و ساختار سیمای سرزمین نیز در آن تاثیرگذار است.