مشکلات صنعت نشر کتاب ایران: مبتنی بر مرور متون

 هدف مطالعه حاضر، شناسایی مشکلات صنعت نشر کتاب ایران، بر اساس دیدگاه منتشرشده متخصصان و پژوهشگران حوزه نشر است.

در این پژوهش، از روش تحلیل محتوای استفاده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه مقالات، کتاب‏های و پایان‏ نامه ‏های است که در ایران منتشر شده و موضوع آنها با نشر کتاب ایران در ارتباط است. در فرآیند مطالعه متون، تنها به اطلاعاتی استناد شده که حاصل پژوهش ‏ها و یا تجربیات زیسته پژوهشگران بوده است.

یافته ‏های نشان می‏دهد، نابسامانی وضعیت توزیع کتاب، حرف ه‏ای نبودن بخش اعظم ناشران و نداشتن تخصص کافی در حوزه نشر و بی ‏توجهی به سازوکارهای اقتصادی در "تولید، توزیع و مصرف کتاب" مهم‏ترین مشکلات حرفه ‏ای (درون صنفی) صنعت نشر محسوب می ‏شود. در بخش مشکلات بیرونی یافته ها نشان می دهد نبود فرهنگ کتابخوانی در ایران و عدم ترویج کتابخوانی از سوی نهادهای آموزشی، مهم‏ترین مشکل فرهنگی؛ و نبود نهادهای صنفی (اتحادیه نشر) قوی و تاثیرگذار و عدم توسعه کتابخانه‏ ها - به‏ ویژه کتابخانه ‏های عمومی و مدارس و نبود آرامش فکری و روحی مردم، مهم‏ترین مشکلات اجتماعی بوده است. نگرش صرفا فرهنگی و بی ‏توجهی به سازوکارهای اقتصادی مهم‏ترین مشکل اقتصادی صنعت نشر و ممیزی کتاب و نارکارآمدی قوانین مرتبط با حق نشر (مولف) و همچنین دخالت بیش‏از حد دولت در نشر به ‏عنوان مهم‏ترین مشکلات سیاسی صنعت نشر مطرح شده‏اند.

بررسی متون نشان می دهد که مشکلات موجود در صنعت نشر به دو دسته عمده مشکلات درونی (درون صنفی) و بیرونی (برون صنفی و فرهنگی، احتماعی، اقتصادی و سیاسی) قابل دسته بندی است و حل یکی بدون دیگری امکان پذیر نیست.