ضرورت وجودی و اهمیت کارکردی بازگشت به اجتماعات محلی (گسست ها و فرصت ها)

کارکرد و نقش تاریخی جامعه روستایی ژرف تر و گسترده تر از فرهنگ کشاورزی و عرضه مازاد تولید و نیروی انسانی به بخشهای شهری، صنعتی، هنری و تجاری است. در حوزه کشاورزی، فرآیندهای عمقیشدن کشت و اکتشافات و اختراعات مربوط به آن معلول سرشت ارزشمند جامعه روستایی است. این پژوهش با استفاده از روش های اسنادی و پیمایشی اجرا شد. از میان حدود 3000 کتاب و گزارش علمی و پژوهشی، سیصد منبع با همکاری دانشجویان ارشد توسعه روستایی مرور و مقوله بندی شد. نگارنده با استفاده از داده های پیمایشی و آمارهای نمونهای، به تحلیل شاخص های روستایی و کشاورزی پرداخته است. یافته ها نشان میدهد که در طول دهه اول انقلاب و در پی توسعه مشارکتی، استانداردهای زیستی بسیاری از روستاها و مناطق محروم افزایش یافته، میزان مرگ و میر اطفال کاهش پیدا کرده و سطح برخورداری و آگاهی روستاییان بالا رفته است، اما در پی بخشیشدن ساختار توسعه روستایی، که دیرزمانی تا سطح وزارتخانه ارتقا یافته بود، بسیاری از شاخصهای توسعه در دو دهه اخیر سیر نزولی داشته است. باوجوداین، جوامع روستاییای که 38/5 درصد اراضی زراعی دارند، بیش از 50 درصد محصولات غذایی و 70 درصد محصولات کاربردی را تولید میکنند. ازآنجاکه توسعه روستایی و رشد کشاورزی دو روی یک سکه اند، پیشرفت همزمان وتوامان جوامع روستایی و کشاورزی و کاهش حاشیه نشینی شهری در گرو تحقق اصول راهبردی حمایت گرایی نوین قرین موفقیت خواهد بود. ازطرف دیگر، نسبت متوسط درآمد خانوار روستایی، از 60 درصد در سال 1391، به 56 درصد در سالهای اخیر تنزل یافته است. افزایش ضریب انگل و روند فزاینده نابرابری بین جوامع روستایی و شهری هم در افزایش سوءتغذیه و بیماری و شتاب حاشیه گزینی موثر است. درنتیجه، ضروری ترین راه کار جهت تعدیل طغیان حاشیه علیه متن، بازگشت به اجتماعات محلی و ایجاد نهاد هماهنگی و مدیریت توسعه روستایی است. این مقاله به شرح چگونگی و فرآیند چنین کوششی میپردازد.