بررسی اولویت بندی زیرحوضه ها از نظر سیل خیزی با استفاده از مدل SWAT (حوضه آبخیز ارازکوسه استان گلستان)

سیلاب یک پدیده طبیعی است که هر ساله باعث به وجود آمدن خسارات سنگین جانی و مالی در نقاط مختلف کشور می شود. هدف اصلی در این پژوهش، بررسی کارایی مدل SWAT در پیش بینی سیلاب و اولویت بندی زیرحوضه ها در حوضه آبخیز ارازکوسه استان گلستان است. برای واسنجی مدل از برنامه SUFI2 استفاده شد. بعد از اتمام واسنجی و بهینه شدن مدل در منطقه مطالعاتی اقدام به اعتبارسنجی مدل شد. واسنجی مدل برای سال های 1991 تا 1998، و اعتبارسنجی نیز براساس آمار سال های 2001 تا 2009 انجام شد. برای تجزیه و تحلیل نتایج از شاخص های آماری R2، bR2 و ضریب نش ساتکلیف (NS) استفاده شد. پس از واسنجی مدل با استفاده از الگوریتم 2SUFI  ضرایب 2R، 2 bR و NS به ترتیب 0/81، 0/81 و 0/73 و برای مرحله اعتبارسنجی آن 0/81، 0/78 و 0/64  براورد شدند. نتایج آنالیز حساسیت 13 پارامتر موثر بر رواناب را نشان داد که شماره منحنی (CN2) به عنوان مهم ترین پارامتر شناخته شد و درنتیجه پارامترهای ثابت تخلیه آب زیرزمینی (ALPHA_BF)، زمان تاخیر آب زیرزمینی (GW_DELAY) و حداقل مقدار ذخیره آب لازم برای ایجاد جریان پایه (GWQMN) به ترتیب حساسیت بیشتری دارند. برای بررسی سیل خیزی، حوضه آبخیز ارازکوسه ابتدا به شش منطقه یا زیرحوضه کلی تقسیم بندی شد. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از اجرای مدل SWAT و دو روش تغییر CN برای هریک از زیرحوضه ها و تعیین دبی اوج با و بدون یک زیرحوضه، زیرحوضه شماره 6 با کاهش 22/4 درصدی دبی اوج رتبه اول را از لحاظ سیل خیزی در منطقه دارا است. درنتیجه به ترتیب زیرحوضه شماره 4، 1، 3، 5 و 2 دارای رتبه دوم تا ششم در پتانسیل سیل خیزی حوضه ارازکوسه هستند.