نقد نظریه «رئالیسم مدل محور» استیون هاوکینگ

یکی از مبانی بنیادین استیون هاوکینگ در حوزه ی معرفت شناسی نظریه ی «رئالیسم مدل محور» است. هاوکینگ با تاثر از اصل عدم قطعیت در فیزیک جدید و همچنین نگرش های ایده آلیستی حاکم بر آن به نوعی «رئالسیم» و «واقع گرایی» وابسته به مدل معتقد شده است که آن را وجه جمعی بین رئالیسم و ایده آلیسم می داند. طبق این مبنا هرگز شناخت جهان بدون مدل امکان پذیر نبوده، و هر کسی از دریچه ی یک مدل به جهان می نگرد. این مدل ها هیچ کدام به تنهایی تمام جهان را پوشش نداده، و هیچ کدام واقعی تر از دیگری نیستند. از آنجا که این مسئله زیربنای تفکرات خداناباورانه ی هاوکینگ را تشکیل می دهد نقد و ارزیابی آن ضروری است. تحقیق پیش رو ضمن توصیف این دیدگاه، و استخراج عوامل گرایش هاوکینگ به آن، دیدگاه فوق را به بوته نقد گذارده است. به نظر می رسد مبنای «رئالیسم مدل محور» در حقیقت همان «ایده آلیسم» است که با نقاب «رئالیسم» طرح شده، علاوه بر این که دچار دور بوده، و با سایر مبانی هاوکینگ نیز ناسازگار است.