تحلیل ریخت شناسی بهاریه سیدای نسفی (براساس نظریه پراپ)

بهاریه سیدای نسفی (1046 -1117ق.) منظومه ای داستانی از نوع فابل و به شیوه مناظره است و مشابه داستان های کلیله و دمنه که قابلیت تطبیق با نظریه ادبی ریخت شناسی پراپ را دارد. از بررسی متن بهاریه نتایجی به دست می آید، از جمله: در بهاریه از بین سی ویک خویشکاری نظریه پراپ، خویشکاری های «شر»، «مبارزه»، «ادعای دروغین» و «آشتی بین طرفین» بیشتر به کار رفته است. هر کدام از شخصیت های این اثر، تمثیلی از قشر خاصی از اجتماع روزگار شاعر است. درگیری اشترخانی ها با یکدیگر و از سویی تلاش های شاه عباس برای مبارزه با آنان، موضوع ترسیم شده در بهاریه سیدای نسفی است. با توجه به دوره تاریخی سرایش منظومه، با خوانش متن می توان به رمزیابی شخصیت هایی که در این عهد نقش آفرینی کرده اند، پی برد. در پایان بهاریه نیز، مناظره «شیر و مور»، با دو مناظره «مور و مار» و «مور و بلبل» پروین مقایسه و ازجهت نظریه ساختاری پراپ بررسی شد. در این دو مناظره نیز خویشکاری های «شر» و «مبارزه» و در نهایت «پیروزی قهرمان بر ضدقهرمان» مطرح می گردد. همچنین نکات تازه ای از زندگی سیدا در مقاله بیان شده است.