شناسایی ابعاد سواد ارتباطی: با رویکرد تحلیل مضمون

سواد ارتباطی یکی از سوادهای ضروری از دیدگاه یونسکو است که بر توانایی برقراری ارتباط مناسب با دیگران و فعالیت های موثر اجتماعی تاکید دارد. هدف پژوهش، کشف مضامین و مولفه های اصلی و فرعی «سواد ارتباطی» و شناسایی شاخص های بالقوه برای بهبود این نوع سواد در نظام های آموزشی بود.    این پژوهش با استفاده از روش تحلیل مضمون به شیوه براون و کلارک (2006) انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل منابع علمی حوزه ارتباطات به زبان انگلیسی و افراد صاحب نظر دراین حوزه بود. روش نمونه گیری از منابع به صورت هدفمند از کتب با بیشترین ربط موضوعی با مفهوم کلی سواد ارتباطی (پنج مورد) و در گام دوم  برای صاحب نظران ارتباطی، انتخاب 24 نفر تا رسیدن به اشباع نظری بود.    یافته ها نشان داد که تم های اصلی سواد ارتباطی شامل «ارتباط مبتنی بر حواس»، «ارتباط تخصصی» و «ارتباط در سطوح مختلف» بود. تم اصلی «ارتباط مبتنی بر حواس» مشتمل بر تم های فرعی «سوادهای بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی» بود. تم اصلی «ارتباط تخصصی» مشتمل بر تم های فرعی «سوادهای سخن گفتن، نوشتن، خواندن، دیدن ، زبان بدن،  فناوری های ارتباطی، ارتباط بین فرهنگی، تبلیغاتی، ارتباط سازمانی، روابط عمومی، روابط بین الملل، حقوق شهروندی، مالی، تجاری، هیجانی و پژوهش ارتباطی» بود. تم اصلی «ارتباط در سطوح مختلف» نیز مشتمل بر «سوادهای درون فردی، میان فردی، گروهی، جمعی و فرا فردی» بود.   البته باید به این نکته توجه داشت که سرعت تحولات ارتباطی در دنیای امروز، به همان اندازه که ضرورت توجه و تاکید بر «سواد ارتباطی» را افزایش می دهد، به همان اندازه بازنگری و به روزرسانی آن را متناسب با تحولات ارتباطی روز افزایش می دهد.