برآورد فراسنجه های فنولوژی در مدل SSM-Wheat برای ژنوتیپ های گندم نان (.Triticum aestivum L) در استان گلستان

به منظور محاسبه فراسنجه های (پارامترهای) مورد نیاز زیر مدل فنولوژیک در مدل SSM-Wheat (دماهای کاردینال، طول روز بحرانی و ضریب حساسیت به طول روز) و تعیین تعداد روز زیستی (روز بیولوژیک) ژنوتیپ های گندم در استان گلستان، آزمایشی در 12 تاریخ کاشت با هشت ژنوتیپ گندم (مروارید، تجن، کوهدشت، دریا، گنبد، آرتا، N-87-20 و N-87-19) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال های زراعی 1391 و 1392 اجرا شد. در این آزمایش از مدل بتا- درجه دوم برای توصیف رابطه تغییرات سرعت نمو تا ساقه رفتن با استفاده از دما و طول روز استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ های گتدم از نظر دماهای کاردینال و طول روز بحرانی وجود نداشت، ولی از نظر تعداد روز زیستی و ضریب حساسیت به طول روز تفاوت داشتند، بنابراین در مدل دماهای کاردینال (پایه، مطلوب و سقف) برای کلیه ژنوتیپ های گندم به ترتیب صفر، 28 و 40 درجه سانتی گراد در نظر گرفته شدند. بعلاوه طول روز بحرانی در این مدل 21 ساعت بدست آمد. ضریب حساسیت به طول روز برای ژنوتیپ های گندم بین 00272/0 تا 00691/0 تعیین شد. ژنوتیپ های گندم از نظر مراحل فنولوژیک کاشت تا سبزشدن (2/6 روز زیستی)، پنجه زنی تا ساقه رفتن (9/7 روز زیستی)، آبستنی تا سنبله رفتن (4/3 روز زیستی)، سنبله رفتن تا گرده افشانی (4/6 روز زیستی) و از رسیدگی فیزیولوژیک تا برداشت (8/6 روز زیستی) تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند، با این حال از نظر مراحل فنولوژیک سبزشدن تا پنجه زنی (5/6 تا 9/9 روز زیستی)، ساقه رفتن تا آبستنی (7/4 تا 9/5 روز زیستی) و گرده افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک (1/21 تا 8/24 روز زیستی) دارای تفاوت معنی داری بودند. نتایج ارزیابی مدل نشان داد که مقدار جذر میانگین مربعات خطا برای روز تا گرده افشانی و روز تا رسیدگی به ترتیب 7/7 (با ضریب تغییرات 3/10 درصد) و 1/7 (با ضریب تغییرات 2/5 درصد) روز بودند. در این آزمایش فراسنجه های دماهای کاردینال، طول روز بحرانی، ضریب حساسیت به طول روز و روز زیستی با دقت قابل قبولی برای ارقام گندم در استان گلستان برآورد شدند.