تاثیر تنش خشکی و تعدیل کننده های تنش بر صفات بیوشیمیایی گل همیشه بهار (Calendula officinalis L.)

به منطور بررسی تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی و محلول پاشی با تعدیل کننده های تنش، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار از آبان ماه تا اسفندماه سال 1397 در گلخانه و آزمایشگاه کشاورزی دانشگاه پیام نور ارومیه اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل دور آبیاری با 4 سطح (3، 6، 9 و 12 روز) و تعدیل کننده های تنش خشکی در چهار سطح (عدم محلول پاشی (شاهد)، محلول پاشی با اسید سالیسیلیک با غلظت 2 میلی مولار، گلایسین بتائین با غلظت 5 میلی مولار و سولفات روی با غلظت 5 در هزار) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی و تعدیل کننده های تنش بر صفات مورفولوژیک، رنگیزه های فتوسنتزی و درصد و عملکرد اسانس معنی دار بود. بیشترین (419/0 گرم در گلدان) و کمترین (045/0 گرم در گلدان) وزن خشک ریشه به ترتیب از تیمار دور آبیاری 3 روز در شرایط محلول پاشی با سولفات روی و دور آبیاری 12 روز در شرایط بدون محلول پاشی بدست آمد. با افزایش دور آبیاری از سه روز به 12 روز، ارتفاع بوته، طول ریشه، قطر ریشه، قطر ساقه، محتوای کلروفیل a و b  و محتوای نسبی آب برگ کاهش یافت اما پرولین، نشت الکترولیت، درصد اسانس و دمای برگ افزایش معنی داری پیدا کرد. به نظر می رسد در تمام سطوح آبیاری، محلول پاشی با گلایسین بتائین در مقایسه با سایر تعدیل کننده ها در افزایش محتوای کلروفیل a، محتوای نسبی آب برگ و کاهش نشت الکترولیت در تمام سطوح آبیاری موثرتر بود. میزان پرولین با کاربرد سولفات روی افزایش معنی داری یافت و محلول پاشی با سالیسیلیک اسید باعث کاهش دمای داخلی برگ گردید. بیشترین دمای داخلی برگ (93/23 سانتی گراد) و پرولین (99/180 میلی مول در کیلوگرم وزن خشک برگ) و کمترین دمای داخلی برگ (12/21 سانتی گراد) و پرولین (02/131 میلی مول در کیلوگرم وزن خشک برگ) به ترتیب از تیمار دور آبیاری 12 و 3 روز حاصل شد. اگرچه بیشترین درصد اسانس (13/0 درصد) از دور آبیاری 9 روز حاصل شد اما با توجه به کاهش شدید رشد گیاه، عملکرد اسانس در این تیمار کاهش معنی داری یافت و کمترین مقدار عملکرد اسانس از دور آبیاری 12 روز (007/0 گرم بر گلدان) بدست آمد. براساس نتایج بدست آمده در این آزمایش می توان بیان کرد که هر چند با افزایش فواصل آبیاری و به تبع آن بروز تنش خشکی از عملکرد گیاه همیشه بهار کاسته می شود اما با کاربرد تعدیل کننده های تنش خشکی می توان تا حدی اثرات سوء تنش خشکی بر این گیاه را کاهش داد.