ارزیابی الگوی پراکنش فضایی ایستگاه های اتوبوس شهری و سنجش اثرات آن بر مطلوبیت خدمات دهی شبکه ی حمل و نقل عمومی

طی سال ها و دهه های اخیر رشد روزافزون شهرها و افزایش جمعیت شهری موجب افزایش تقاضا برای حمل و نقل عمومی شده است. اگر این افزایش متناسب با تخصیص خدمات و تسهیلات صورت نگیرد، مشکلات عدیده ای برای شهر و شهروندان ایجاد خواهد شد. از این رو همواره ضرورت انجام مطالعات و پژوهش های به روز به منظور سنجش کارایی و مطلوبیت خدمات دهی سیستم حمل و نقل عمومی در راستای شناسایی نقاط قوت و ضعف سیستم و مد نظر قرار دادن آن در برنامه ریزی های آتی، احساس می شود. بنابراین در تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی و قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی، آماره فضایی، نرم افزار GeoDa، مدل تحلیل سلسه مراتبی داده ها و مدل ترکیب خطی وزین به ارزیابی وضعیت سیستم حمل و نقل عمومی شهر اردبیل به لحاظ مطلوبیت خدمات دهی (کارایی) و سنجش ارتباط فضایی تراکم ایستگاه ها و خطوط اتوبوسرانی و فاصله از این عناصر با میزان کارایی حمل و نقل عمومی این شهر، پرداخته شده است. برای گردآوری داده ها روش های میدانی و اسنادی استفاده شده است. نتایج تحقیق حاضر وجود الگوی خوشه ای در نظام توزیع فضایی ایستگاه های اتوبوس شهر اردبیل تایید می کند. این الگو باعث بروز نابرابری در مطلوبیت خدمات دهی در محلات مختلف شهر اردبیل شده است به طوری که میزان کارایی سیستم حمل و نقل عمومی شهر اردبیل در هسته ی مرکزی، محلات بخش شمالی، بخش هایی از محلات شرقی و جنوب غربی شهر بیشتر از سایر محلات بوده است. به نظر می رسد بخشی از این وضعیت متاثر از عدم وجود توازن و تعادل در توزیع فضایی تسهیلات حمل و نقل عمومی بوده است. به طوری که در مناطق با تراکم بیشتر ایستگاه ها و مرکز ثقل جغرافیایی سیستم اتوبوسرانی شهر و همچنین فواصل کمتر از ایستگاه ها و خطوط اتوبوسرانی، میزان مطلوبیت خدمات دهی و میزان کارایی سیستم بالاتر از سایر نواحی و محلات بوده است.