روند تغییرات شوری خاک و ارتباط آن با متغیرهای اقلیمی (مطالعه موردی: کرج)

در این پژوهش، از اطلاعات اقلیمی شامل: رطوبت نسبی، سرعت باد، دمای خاک و همچنین شوری اعماق مختلف خاک (پنج، 10، 20، 30، 50 و 100 سانتی متر) مربوط به بازه زمانی ده ساله (2017-2008) با هدف بررسی روند ارتباط پارامترهای اقلیمی و نوسانات شوری خاک استفاده شد. برای این منظور، از داده های شوری خاک کشت برنج که قبلا اندازه گیری شده بود، استفاده شد. در هر فصل کشت برنج که دو فصل بود (انجام شده در یکی از نهالستان های استان البرز)، نوسانات شوری در اعماق مختلف خاک در دوره پنج تا هفت روز ثبت شد و شوری خاک مورد نیاز برای اهداف این پژوهش از آن به دست آمد. همچنین از آزمون هرست برای یافتن واریانس کافی داده ها جهت تحلیل روند سری های زمانی، و آزمون من-کندال، اسپیرمن و رگرسیون چند متغیره برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که تمامی پارامترهای مورد مطالعه با توجه به ضریب هرست بزرگتر از 5/0، از واریانس کافی جهت تحلیل روند سری های زمانی برخوردار هستند. نتایج بخش آزمون من-کندال و اسپیرمن نشان داد که در لایه های سطحی خاک (5 و 10 سانتی متر)، با گذشت از بازه ده ساله موردنظر، شوری خاک روند نزولی گرفته اما در لایه های عمیق (20، 30، 50 و 100 سانتی متر)، هر دو آزمون روند افزایشی و صعودی را داشته و عمق 50 و 100 سانتی متر، دارای روند افزایشی معنی دار در سطح 5 درصد بود. نتایج آزمون رگرسیون چند متغیره نشان داد که دمای عمق پنج سانتی متر و متوسط رطوبت نسبی هر کدام با 16 درصد و متوسط سرعت نسبی با 6 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر شوری عمق مذکور خاک داشتند. همچنین در چهار عمق از شش عمق موجود، دمای عمق پنج سانتی متر خاک بیشترین تاثیر را بر شوری اعماق مختلف خاک داشت. به عنوان یک نتیجه کلی باید گفت که در مناطقی که شرایط مطالعه حاضر را دارند، کاشت گیاهان با ریشه های سطحی امکانپذیر است زیرا نوسانات شوری در لایه های سطحی اندک بوده و خطری گیاه تحت کشت را تهدید نمی کند اما کشت گیاهان با ریشه های عمیق با محدودیت مواجه می باشد زیرا نوسانات شوری روند افزایشی داشته که باید تدابیری اندیشیده شود تا شوری خاک، اثر کاهشی بر عملکرد گیاه نگذارد.