لذت دینی و عقلی در «مثنوی معنوی» و برخی لوازم و پیامدهای آن

بحث «لذت دینی» و «لذت عقلی» یکی از مباحث مهم در مثنوی است که بدون شناخت دقیق از مبانی نظری و مشرب عرفانی جلال الدین مولوی ناتمام خواهد بود. از نظر مولانا مفهوم لذت، تعریف شدنی نیست و خاستگاه آن  را امری درونی می داند. او ضمن تقسیم لذت به حقیقی و مجازی، لذت واقعی را در ترک لذایذ زودگذر می داند. از نظر وی، لذت دینی شایسته انسان های وارسته است. مولوی اعتقاد راسخی به شکوفایی معرفت دینی در پرتو عقل دارد. هنگامی که انسان اصول اعتقادی و دینی خود را از صافی عقل عبور داده، می تواند به خوبی به لوازم آن با طیب خاطر ملتزم باشد. تقلیدگریزی مولوی نیز ناشی از همین مطلب است. در نهایت مولانا لذت عقل دینی و ایمانی را - که کشف و ادراک حقایق می کند- ارج می نهد؛ زیرا حارس باطن و عوالم معنوی سالک است. از نظر مولوی لذت دینی و عقلی لوازم وپیامد هایی دارند که باعث تحقق لذت می شود. باطن بینی عقل،مصاحبت با صاحب عقل، بی اعتنایی به خواهش های نفس، راهنمایی عقل ومشورت با عقلا از آن جمله اند.