پهنه بندی آگروکلیمایی کشت زعفران در استان آذربایجان شرقی

ادامه روند خشکسالی های اخیر و افت شدید سطح سفره های آب زیرزمینی در استان آذربایجان شرقی ایجاب می کند مصرف آب در بخش کشاورزی با اصلاح الگوی کشت کاهش یافته و محصولات با نیاز آبی کم جایگزین محصولات فعلی شود. این پژوهش به منظور مکانیابی مناطق مستعد کشت زعفران و با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک این محصول با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت. پارامترها و داده های مورد استفاده شامل اطلاعات مربوط به زمین، خاک و داده های اقلیمی با طول دوره آماری میانگین ماهانه مشترک 30 ساله (1394-1364) از ایستگاه های سینوپتیک و کلیماتولوژی مناطق مختلف استان و همچنین از 4 ایستگاه سینوپتیک استان های مجاور استخراج شدند سپس بر اساس اهمیت هر پارامتر با استفاده از مدل AHP به وزن دهی معیارها در سطح منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. برای تحلیل فضایی، اطلاعات به نرم افزار Expert choice وارد و خوشه بندی، ارزش گذاری معیارها و تلفیق اطلاعات انجام و در نهایت لایه نهایی تولید گردید. نتایج نشان داد 42 درصد از اراضی استان آذربایجان شرقی برای کاشت زعفران در کلاسهای کاملا مناسب و نسبتا مناسب، 14 درصد اراضی در کلاس مناسب اما با سودآوری کم (تناسب بحرانی) و 44 درصد اراضی در کلاس نامناسب قرار گرفتند. دشت های مناسب کاشت محصول زعفران شامل دشت های هریس، تبریز، بناب، ملکان، مرند، اسکو، آذر شهر، هشترود، ملکان، عجب شیر و سراب و در کلاس های نامناسب بخش هایی از مناطق کلیبر، جلفا، بستان آباد، مراغه، اهر، میانه و ورزقان قرار دارند. محدودیت های شاخص این مناطق برای کشت زعفران ارتفاع، شیب و محدودیت های دمایی بودند.