توان رسوب زایی در رخساره های ژئومورفولوژی شهرستان گناباد؛ ارزیابی با تونل باد و مدل اریفر 1

با توجه به اینکه بخش وسیعی از ایران در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد و هر ساله فرسایش بادی و وقوع طوفان های گرد و غبار خسارت های قابل توجهی بر منابع زیستی و اقتصادی وارد می کند، لزوم بررسی فرسایش احساس می شود. این پژوهش با هدف بررسی توان رسوب زایی رخساره های ژیومورفولوژی شهرستان گناباد انجام شد.

روش شناسی:

 تعیین شدت فرسایش بادی، با استفاده از تونل باد و مدل تجربی اریفر انجام گرفت. ابتدا نقشه رخساره های ژیومورفولوژی منطقه تهیه شد. در منطقه، 17 رخساره شناسایی و پس از بررسی، مناطق کوهستانی و فاقد پوشش خاکی و مناطقی که پتانسیل ایجاد گرد و غبار نداشتند از نمونه برداری حذف گردید. عملیات برداشت نمونه از 14 رخساره باقیمانده انجام گرفت. نمونه ها توزین و به مدت 10 دقیقه در دستگاه تونل باد با سرعت 10 متر در ثانیه قرار داده و سپس مجدد توزین گردید. اختلاف وزن حاصل بیانگر میزان فرسایش بادی از یک سطح معین بود. همچنین در مدل اریفر 1، 14 رخساره براساس نظر کارشناس وزن دهی شد.

براساس نتایج تونل باد، میزان فرسایش بادی در منطقه مورد مطالعه در رخساره تپه های ماسه ای، بیشترین و در دشت های با پستی و بلندی و فرسایش آبی نسبتا زیاد، کمترین مقدار و براساس مدل اریفر 1 در رخساره تپه های ماسه ای بیشترین و دشت های با پستی و بلندی و فرسایش آبی کم و سنگریزه زیاد کمترین مقدار بود. نقشه حساسیت به فرسایش بادی در منطقه مورد مطالعه تهیه و  به 5 کلاس توده سنگی و غیر قابل فرسایش، حساسیت خیلی کم، کم، متوسط و زیاد تقسیم شد.

نتیجه گیری: 

از آنجا که بیش از 28% از منطقه در کلاس حساسیت متوسط به بالا قرار دارد، کاربرد تکنیک های حفاظت خاک در برابر قدرت فرسایندگی باد نظیر بادشکن، بذرپاشی و کاهش چرا در این مناطق(به خصوص پهنه های شمال غربی) ضروری است.