مدل سازی فضای درکی واکه ای در چارچوب نظریه فازی نمونه مورد بررسی: فارسی معیار

هدف مطالعه حاضر بررسی فضای واکه ای زبان فارسی معیار براساس نظریه فازی است که برمبنای منطق چندارزشی شکل گرفته است و در آن درجه عضویت تعلق یک عنصر به مجموعه، نقشی برجسته ایفا می کند. در این جستار، با طراحی یک آزمایش، محرک های مصنوعی شش واکه فارسی معیار ساخته شدند و با تغییر فرکانس دو پارامتر F1/F2، فضای واکه ای مصنوعی ایجاد شد. در ادامه، محرک های مصنوعی طی یک مرحله آزمون درکی شناسایی به سنجش گذاشته شدند. هر محرک دو بار برای 20 شرکت کننده (ده مرد و ده زن) پخش شد و مقادیر کمی سازه های اول و دوم استخراج و ثبت شد. نتایج حاصل از آزمون درکی حکایت از آن دارد که شرکت کنندگان در بازه ای از فرکانس های F1 و F2، محرک های پخش شده بین جفت واکه های مجاور را به طور مبهم درک می کنند. براساس داده های به دست آمده، جداول «ارزش های قطعی» و «ارزش های فازی» واکه ها شکل گرفتند و مناطق «وضوح شنیداری» و «ابهام شنیداری» مشخص شدند. از سوی دیگر، در نظریه مجموعه های فازی، هر عنصر از یک مجموعه با درجه عضویتی یگانه به فضای فازی تعلق دارد، بنابراین امکان محاسبات در مناطق غیرقطعی و مبهم میسر است. بر همین اساس، نتایج حاصل از آزمون شناسایی به همراه تخصیص درجه ای از عضویت به هر واکه، به خوبی هم پوشی واکه ها را در فضای واکه ای تبیین و آن را مدل ساخت.