تحلیل آماری - همدیدی رخداد شدیدترین بارش های غرب ایران

بارش های روزانه شدید زمانی اتفاق می افتد که مقدار آن در مقایسه با میانگین بلندمدت از یک حد استانه فراتر رود و به رخداد فرین و مخاطره تبدیل شود. بارش های شدید یکی از ویژگی های اقلیم غرب ایران است. هدف از نوشتار پیش رو تحلیل همدیدی و آماری شدیدترین بارش های روزانه غرب ایران در طول دوره 1996 تا 2017 است. برای این منظور روزهای بارشی با بیشینه 70 میلی متر و بیشتر مشخص و براساس فصل سال مرتب شدند. درنهایت شدیدترین رخداد بارش هر فصل در طول دوره برای انجام تحلیل ها انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد که هسته اصلی بارش های شدید در دامنه های غربی زاگرس همانند ایلام و مریوان واقع شده است. در فصل زمستان گسترش سامانه مدیترانه ای با بهره گیری از رطوبت دریای سرخ عامل اصلی رخداد فرین بارشی بوده است. در فصل بهار استقرار چرخند مدیترانه ای بر روی دریای خزر و شمال غربی ایران بارش سنگین را سبب شده است. شدیدترین فرین بارش در طول دوره در ماه اکتبر و فصل پاییز مشاهده شده که به دلیل ادغام دو سامانه مدیترانه ای و سودانی در تراز دریا و استقرار ناوه بریده بر روی شرق مدیترانه در تراز میانی جو شکل گرفته است. استقرار بسته ای از هوا با دمای بالا بر روی خلیج فارس و انتقال رطوبت از دریاهای گرم جنوب و دریای مدیترانه سبب تقویت این سامانه شده است. جریان جت در تراز میانی جو نیز در تقویت همگرایی بادها و الگوی کم فشار سطح زمین نقش مهمی داشته است. زیرا جریان هوای مرطوبی که از سطح زمین به تراز میانی جو صعود کرده با سرعت زیادی از روی منطقه خارج شده است؛ بنابراین جریان بادهای گرم و مرطوب در مجاور سطح زمین با سرعت بیشتری به سمت مرکز کم فشار جذب می شوند و با آزادشدن گرمای نهان، هوا به ترازهای بالاتری از جو صعود می کند.