ارزیابی آسیب پذیری سیمای سرزمین ناشی از شبکه جاده ای در استان لرستان

جاده ها نقش مهمی در آسیب پذیری بوم سازگان های طبیعی و پایداری آن ها دارند. هدف از پژوهش حاضر ارایه روش نظام مند برای ارزیابی آسیب پذیری بوم شناختی به منظور استفاده در فرایند مکان یابی و ارزیابی آثار محیط زیستی جاده ها است. در نوشتار پیش رو فرایند ارزیابی آسیب پذیری شامل پنج مرحله تعیین شاخص های ابعاد آسیب پذیری، محاسبه و نقشه سازی شاخص ها، استانداردسازی شاخص ها، تعیین آسیب پذیری و تحلیل آسیب پذیری بوم شناختی است. استان لرستان به دلیل دارابودن شرایط خاص بوم شناختی و وجود شبکه جاده ای مهم در انتقال کالا و مسافر به منزله منطقه مورد بررسی انتخاب شد. برای کمی سازی سه بعد آسیب پذیری بوم شناختی شامل حساسیت، درمعرض تنش بودن و ظرفیت سازگاری از شاخص های خردشدگی سیمای سرزمین ناشی از جاده، بعد فراکتال، همسایگی سکونت گاهی، صدای جاده، فرسایش، شاخص موقعیت جغرافیایی، شاخص اتصالات سیمای سرزمین و درجه غالبیت استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد که بیشترین میزان استرس ناشی از جاده بر زیست گاه های درختزار در محدوده ای به مساحت 157270 هکتار، وارد می شود؛ همچنین مناطق با حساسیت بالا در حدود 795132 هکتار (1/28%) از سطح استان را به خود اختصاص می دهند؛ افزون براین، نتایج مدل آسیب پذیری نشان داد که از کل منطقه مورد بررسی مناطق با آسیب پذیری خیلی پایین، پایین، متوسط، بالا و خیلی بالا به ترتیب 5/2%، 52%، 1/42%، 1/3% و 3/0% از سطح استان را به خود اختصاص می دهند. براساس این، حدود نیمی از منطقه مورد مطالعه در پژوهش حاضر از شدت آسیب پذیری متوسط به بالا برخوردار است که این امر اهمیت پژوهش درزمینه ارزیابی آسیب پذیری بوم شناختی در بررسی های محیط زیستی طرح ها و پروژه های توسعه ای را ضروری می سازد.