بررسی تغییرات فیتوشیمیایی اسانس گیاه دارویی Dracocephalum moldavica L. تحت تنش های مختلف شوری و کاربرد هیومیک و آسکوربیک اسید

   شوری یکی از مهم ترین تنش های اکولوژیکی است که باعث کاهش قابلیت تولید محصول می شود. اسید هیومیک به عنوان یک اسید آلی و آسکوربات به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی می توانند در جهت بهبود عملکرد گیاهان در شرایط تنش شوری موثر واقع شوند. در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر اسید آسکوربیک و اسید هیومیک بر میزان و ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه (Dracocephalum moldavica L.) تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1394-1395 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل شوری در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مولار)، اسید هیومیک و اسید آسکوربیک در سه سطح (0، 100 و 200 میلی گرم در لیتر) بود.اسانس گیاه از سرشاخه های هوایی گل دار و به روش تقطیر با بخار آب از طریق دستگاه کلونجر استخراج و با استفاده از روش های کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی اجزای تشکیل دهنده آن تفکیک و شناسایی گردید. میزان اسانس با افزایش تنش شوری به شدت کاهش یافت و کاربرد تعدیل کننده های تنش شوری (هیومیک و آسکوربیک اسید) سبب بهبود این صفت گردید. به طوری که در تنش 150 میلی مولار شوری به کمترین میزان خود (2/0 درصد) رسید و کاربرد اسید هیومیک 200 میلی گرم در لیتر سبب افزایش 61/51 درصدی اسانس نسبت به تیمار شاهد گردید. بیشترین اجزای تشکیل دهنده اسانس بادرشبو در تیمار شاهد (عدم کاربرد تعدیل کننده ها و شرایط بدون شوری) شامل ژرانیال (65/36 درصد)، نرال (94/31 درصد)، ژرانیول (56/15 درصد)، ژرانیل استات (66/11 درصد)، ترانس- 2،4- هپتادینال (25/1 درصد)، لینالول (09/1 درصد)، پولگون (95/0 درصد) و وربنول (4/0 درصد) می باشد که 5/99 درصد از اجزای اسانس را شامل می شوند. در تیمار 100 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک در سطوح مختلف تنش شوری تعداد زیادی ترکیب نسبت به تیمار شاهد و کاربرد تعدیل کننده های تنش شوری (کاربرد 100 و 200 میلی گرم در لیتر اسید آسکوربیک و 200 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک) مشاهده شد. ازجمله این ترکیب ها می توان به آلفا-پینن، بتا-پینن، کامفن، کامفور، آلفا-توژون، نرول و تیمول اشاره کرد.