این عمارت نیست؛ ویران کرده اند (نقد دو چاپ از نامه های عارف قزوینی)

شعرها و تصنیف‌ها و یادداشت‌ها و نامه‌های عارف قزوینی از روزگار مشروطه تا امروز خوانندگان پرشمار داشته است؛ اما آثار او در دوران زندگی‌ و به‌ویژه پس از مرگش با انبوهی از آشفتگی و نادرستی و حذف و تحریف و حتی جعل‌ منتشر شد که اغلب یا به قصد گرفتن زهر کلامش یا برای زدودن انتقادها و حمله‌های گزنده او به دو شعبه استبداد دینی و سیاسی و متولیان شریعت و اربابان سیاست و سایر هم‌عصرانش بود، یا معلول تمایزهای ایدیولوژیک منتشرکنندگان آثارش با افکار او و هرگونه مصلحت‌اندیشی دیگر، و در پاره‌ای موارد نیز به سبب ناتوانی در خواندن دست‌نوشته‌های او که آثارش را گاه چنان پریشان و بی‌معنا کرده که به هذیان پهلو می‌زند. در سال‌های اخیر دو مجموعه از مکاتبات عارف با دوستانش با عنوان واحد نامه‌های عارف قزوینی (انتشارات نگاه، 1391 و انتشارات هرمس، 1396) منتشر شد. بررسی دقیق متن نامه‌ها با دست‌نوشته‌های عارف و یا مآخذ اصلی، افزون بر آشکار کردن خطاهای فراوان راه‌یافته در هر دو کتاب، حذف‌های مصلحت‌اندیشانه و ایدیولوژیک چاپ انتشارات نگاه و خطاهای چشمگیر نامه‌های نویافته چاپ نشر هرمس و سایر منابع را نشان می‌دهد.