بررسی بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب در محصولات عمده زراعی در حوضه تلوار استان کردستان

مفاهیم آب مجازی و بهره وری آب به عنوان ابزارهای مدیریتی موثر در تحلیل مسایل مرتبط با مدیریت منابع آب مطرح هستند. این پژوهش، به منظور استفاده از شاخص های بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب در مدیریت منابع آب در حوضه تلوار استان کردستان انجام شد. در این راستا، داده های هواشناسی و اقلیم، منابع آب، کشاورزی، آبیاری و مدیریتی حوزه آبخیز جمع آوری شد. سطح زیرکشت محصولات آبی در حوضه شناسایی و درصد کشت آن ها مشخص شد. اطلاعات مربوط به رشد این محصولات، تولید ماده خشک و میزان آب مصرفی آن ها با استفاده از نرم افزار CROPWAT و اندازه گیری های میدانی محاسبه شد. با استفاده از نتایج تحلیل این داده ها، شاخص های مدیریتی از جمله بهره وری فیزیکی و بهره وری اقتصادی محصولات محاسبه شد. نتایج نشان داد که پنج محصول گندم، سیب زمینی، جو، یونجه و شبدر بیش از 93 درصد سطح اراضی آبی حوضه را تشکیل می دهند. محصول سیب زمینی دارای بهره وری فیزیکی بالا به میزان 3.46 و محصول گندم کمترین بهره وری فیزیکی به میزان 0.43 کیلوگرم بر متر مکعب را دارا است. با وجود عملکرد فیزیکی پایین گندم، بخش زیادی از آب مصرفی در محصول گندم، آب سبز است. حال آن که سیب زمینی کمترین مقدار آب سبز را مصرف می کند. همچنین، از لحاظ بهره وری اقتصادی محصولات گندم، جو و سیب زمینی بیشترین سود خالص اقتصادی را دارند و میزان سطح اراضی تحت کشت تطابق مناسبی با بهره وری اقتصادی دارد. نتایج این پژوهش می تواند به مدیریت صحیح و متناسب با منابع آب موجود در حوضه منجر شود.