ارزیابی تنوع ژنتیکی جمعیت های مختلف شمشاد خزری برای حفاظت ex situ در بانک ژن منابع طبیعی ایران

ارزیابی تعداد جمعیت لازم و کافی در برنامه جمع آوری بذر هر گونه گیاهی، نیازمند اطلاعات دقیقی در مورد تنوع و تمایز ژنتیکی گونه است. در این پژوهش تنوع و تمایز ژنتیکی 11 جمعیت شمشاد خزری (Buxus hyrcana Pojark) توسط ویژگیهای مورفولوژی و پروتیینهای ذخیره ای بذر مطالعه شد. نتایج نشان دادند که ویژگیهای مورفولوژیکی و پروتیینهای ذخیره ای بذر جمعیتهای مورد مطالعه تنوع قابل ملاحظه ای داشته ولی تنوع آنها از الگو جغرافیایی تبعیت نمی کنند. تجزیه و تحلیل خوشه ای UPGMA با استفاده از هر دو نشانگر مورفولوژی و پروتیینهای ذخیره ای بذر، نشان داد جمعیتهای دور از هم سمندکیش (گیلان) و بندرگز (گلستان) در یک گروه قرار گرفتند و برعکس جمعیتهای مجاور نمک آبرود1 و 2 در گروه های جداگانه ای قرار گرفتند. این نتایج می تواند ناشی از پدیده قطعه قطعه شدن جمعیتهای شمشاد باشد. بدین ترتیب جمع آوری انتخابی بذر، از بعضی جمعیتها می تواند باعث از دست رفتن برخی ژنها شده و ساختار ژنتیکی جمعیت ها را تغییر دهد که نشان دهنده اهمیت جمع آوری بذر از اکوتیپهای محلی است. به عبارت دیگر جمع آوری بذر صرفا از یک جمعیت در هر منطقه اکوجغرافیایی کافی نیست و غالبا جمعیتهایی که حتی در یک منطقه اکوجغرافیایی قراردارند ممکن است ساختار ژنتیکی متفاوتی داشته باشند. این داده ها نشان می دهد که بانک ژن منابع طبیعی ایران برای جلوگیری از فرسایش ژنتیکی شمشاد، می بایست از تعداد جمعیت بیشتری در هر منطقه اکوجغرافیایی بذر جمع آوری نماید.