چارچوب تاب آوری کالبدی و اجتماعی محله در برابر زلزله (مطالعه موردی: محله کشاورز واقع در منطقه 6 تهران)
با وجود چند دهه تحقیقات ارزشمند پژوهشگران در زمینه تاب آوری در برابر سانحه، هنوز ابهامات بسیاری در این حوزه وجود دارد. تنها موردی که در این زمینه بین پژوهشگران اجماع وجود دارد این است که تاب آوری مفهومی پیچیده، چندجانبه و چندبعدی است. این موضوع در ارزیابی تاب آوری محله، ابعاد نامشخص بیشتری (به ویژه در جنبه های اجتماعی و کالبدی) پیدا می کند؛ حال آنکه بهبود تاب آوری محلات شهری در برابر مخاطراتی مانند زلزله اهمیت زیادی دارد و می توان با استفاده از ظرفیت های موجود در محلات، تبعات احتمالی زلزله را کاهش داد و زمان بازگشت به حالت پیش از سانحه و حتی وضعیتی بهتر از آن را سرعت بخشید. بر این اساس، هدف از مقاله حاضر، «تدوین چارچوب تاب آوری برای ارتقای مدیریت ریسک زلزله در محله با تاکید بر ابعاد کالبدی و اجتماعی» است. همچنین شناخت عوامل و شاخص های تاثیرگذار در کاهش تبعات زلزله و ظرفیت سازی برای مدیریت ریسک زلزله با رویکرد محله محوری، از دیگر موضوعات بررسی شده در این پژوهش است. برای تدوین چارچوب تاب آوری کالبدی و اجتماعی محله در برابر زلزله، ابتدا متون تخصصی و تجارب جهانی بررسی شده و مولفه های مهم و شاخص های اصلی تاب آوری کالبدی و اجتماعی محله استنتاج شد. سپس برای مشخص کردن شاخص های فرعی، «چارچوب چهارگانه برونو» به عنوان مبنای شناخته شده در این حوزه انتخاب شد. پس از استنتاج شاخص ها، با هدف وزن دهی و اولویت بندی آنها از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP استفاده شد. در ادامه با انتخاب یک واحد همسایگی از محله کشاورز در منطقه 6 تهران، مشاهدات و برداشت های میدانی انجام گرفت و نقشه های توصیفی و تحلیلی در نرم افزار CAD و GIS تهیه شد. سپس با استفاده از روش سوات، قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای محله تدوین شد. در ادامه، جدول سوات با در نظر گرفتن وزن شاخص ها تحلیل شده و راهبرد نهایی برای ارتقای تاب آوری محدوده مطالعاتی پیشنهاد شد. این مقاله نتیجه می گیرد که «معیارهای چهارگانه برونو» شامل «استحکام»، «چندگانگی»، «سرعت» و «غنی بودن» در ارتقای تاب آوری در برابر زلزله، علی رغم فراهم کردن پایه ای خوب، در «مقیاس محله و واحد همسایگی»، جامع نیستند و باید برای دستیابی به یک محله تاب آور در برابر زلزله، در کنار معیارهای چهارگانه برونو، معیارهای دیگری نظیر «انعطاف پذیری»، «سازگاری»، «تنوع»، «تمرکز»، «تراکم»، «محصوریت»، «خوانایی»، «نظم»، «تعادل»، «همکاری» و «همبستگی» نیز در نظر گرفته شوند.
تاب آوری اجتماعی ، تاب آوری کالبدی ، چارچوب ، زلزله ، محله ، واحد همسایگی
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.