بررسی فنی، تاریخی و دسته بندی تزئینات زرآراسته در کاشی های دوران اسلامی ایران

مقاله حاضر با هدف بررسی فنی و تاریخی گروه ویژه ای از آرایه های کاشی کاری دوران اسلامی با نام "تزیینات زرآراسته" در محدوده جغرافیایی ایران امروزی تدوین شده است. کاشی های زرآراسته (که گاهی با عنوان طلاچسبان نیز شناخته می شوند) دارای لایه ی نازکی از طلا هستند که به عنوان تزیین و به شیوه های مختلف روی لعاب اجرا شده اند. کمبود طبقه بندی فنی و تاریخی در این حوزه مشکلاتی را در بررسی های باستان شناسی، تاریخ هنر و حفاظت آثار پدید می آورد. این تحقیق دستاورد چندین سال مشاهده و بررسی میدانی و کتابخانه ای است که به صورت توصیفی و تحلیلی ارایه می شود. با توجه به متن کتاب "عرایس الجواهر و نفایس الاطایب" و هم چنین مطالعات فنی می توان گفت که لایه طلا در کاشی های زرآراسته با استفاده از ورق یا پودر طلا اجرا شده است. علاوه بر این پژوهش های مختلف نشان می دهند که کاشی های زرآراسته از نگاه فنی ریشه در سفالینه های مینایی دوره سلجوقی دارند. از نگاه تاریخی زرآرایی روی کاشی پس از فراموشی تکنیک ساخت کاشی های مینایی به صورت تزیین روی کاشی ها و ظروف لاجوردینه ایلخانی و سپس روی کاشی های هفت رنگ، تک رنگ یا معرق از دوره تیموری تا قاجار در نقاط مختلف ایران ادامه یافت. کاشی های زرآراسته از نگاه تکنیکی در چهار گروه مختلف طلایی-قرمز، زراندود، شبه لایه چینی و نقاشی با پودر طلا طبقه بندی می شوند.