واکاوی نقش گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی بر سینمای سیاسی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی

گفتمان «اسلام سیاسی فقاهتی» که برآمده از مفاهیم و هنجارهای برساخته انقلاب اسلامی است، از همان ابتدا نسبت به سایر اندیشه ها، جریان های فکری و نهادها با حساسیت نگریسته است. این مساله از یک سو به دلیل ماهیت فرهنگی- اجتماعی انقلاب اسلامی و از سوی دیگر جایگاه خطیر سینما بر حوزه های فرهنگی و افکار عمومی دارای اهمیت مضاعفی است. مقاله حاضر درصدد است بر اساس دسته بندی تاریخی رایج ابرگفتمان اسلام سیاسی فقاهتی مشتمل بر پنج خرده گفتمان «مصلحت گرایی اسلامی، سازندگی، مردم سالاری، عدالت محوری و خرده گفتمان اعتدال» به تبیین و بررسی نمودهای سینمای سیاسی در هر یک از این دوره ها بپردازد.

 پژوهش با بهره گیری اسناد مکتوب و آثارسینمایی و از طریق روش توصیفی- تحلیلی و در چارچوب گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی، به این پرسش پاسخ می دهد که گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی چه جایگاهی بر روند سینمای سیاسی ایران داشته است؟

به نظر می رسد سیاست های کلان فرهنگی کشور در حوزه سینمایی طی چهار دهه گذشته با وجود فراز و فرودهای نسبی تحت تاثیر ابرگفتمان اسلام سیاسی فقاهتی شکل گرفته است. به گونه ای که اغلب تصمیم گیرندگان و مسیولین حوزه سینمایی در هر مقطع زمانی متناسب با خرده گفتمان های برآمده از این ابرگفتمان با اقداماتی نظیر تشکل سازی (مانند حوزه هنری انقلاب اسلامی)، نهادسازی (مانند سازمان سینمایی) و یا حمایت از تولید فیلم های با مفاهیم برساخته انقلاب اسلامی (مانند فیلم‎های دفاع مقدس) از خطوط کلی یکسانی تبعیت نموده اند.

اسلام سیاسی فقاهتی در چارچوب ترویج «فرهنگ انقلابی» و مقابله با «تهاجم فرهنگی» تلاش نموده شاخص ها و مفاهیم سازنده این گفتمان همچون ظلم ستیزی، نفی بی عدالتی و کمک به هم نوعان را از طریق سینما تولید و بازتولید نماید.