بررسی تجمع فلزات سنگین در گیاه نعناع آبیاری شده با فاضلاب: یک بررسی نظام مند و متاآنالیز

امروزه بحران کم آبی، باعث استفاده مجدد از فاضلاب در بخش کشاورزی شده است. وجود آلاینده هایی همچون فلزات سنگین در فاضلاب، منجر به تجمع آنها در سبزیجات شده که سرانجام به مصرف کننده منتقل و اثرات جبران ناپذیری بر سلامت وی به دنبال خواهد داشت. بنابراین مطالعه حاضر با هدف مروری سیستماتیک همراه با متاآنالیز تجمع فلزات سنگین در گیاه نعناع آبیاری شده با فاضلاب انجام شد.

مقالات مرتبط از پایگاه هایی نظیر SID، Magiran، Iranmedex، IranDoc، Embase، Medline،PubMed ، Web of Science، Scopus و Google scholar بین سال های 1982 تا 2019 گردآوری و داده های مورد نیاز استخراج شد. سپس به علت ناهمگنی مطالعات وارد شده در پژوهش، مدل اثرات تصادفی جهت تحلیل آنها با استفاده از نرم افزار STATA 14 به کار گرفته شد. همچنین خطر غیر سرطان زایی برای رده های سنی کودکان و بزرگسالان مورد ارزیابی قرار گرفت.

 طبق نتایج جستجو، 1693 مقاله تا ابتدای سال 2019 وارد فرایند بررسی و در نهایت 12 مقاله وارد پژوهش شدند. طبق نتایج متاآنالیز، ترتیب فلزات بر حسب غلظت (mg/kg) عبارت بودند از: روی >  نیکل  > کروم > مس  >  سرب > کادمیوم. همچنین طبق نتایج ارزیابی خطر غیر سرطان زایی، مصرف نعناع اثرات سلامت قابل توجهی برای گروه سنی کودکان نسبت به بزرگسالان به خصوص در کشور های هندوستان و پاکستان نشان داد.

استفاده مجدد از فاضلاب در بخش کشاورزی منجر به افزایش غلظت فلزات در گیاهانی همچون نعناع شده که احتمال خطر غیر سرطان زایی در گروه های سنی بخصوص کودکان را بالا برده است. و لذا توصیه می شود پایش مداوم منابع آبیاری، خاک و گیاهان مانع انتقال این آلاینده ها به چرخه غذایی انسان شود.