بررسی اثربخشی آموزش خانواده به عنوان درمان مداخله ای مکمل، در کاهش عود بیماران وابسته به مواد

امروزه مسئله وابستگی به مواد مخدر به صورت یک مشکل جهانی درآمده است و عوارض ناشی از آن از جنبه های مختلف بر جامعه ضربه وارد می کند. "خانواده" به عنوان عنصر اصلی جامعه در پدیدآئی و درمان این اختلال نقش به سزائی دارد. از جمله روش های روان درمانی برای درمان اختلال وابستگی به مواد گروه درمانی و آموزش خانواده می باشد. بر این اساس در این پژوهش به بررسی تاثیر گروه درمانی با ساختار و آموزش خانواده در کاهش میزان تمایل به مصرف مواد و کاهش فراوانی عود در بیماران دارای تشخیص وابستگی به مواد افیونی مراجعه کننده به مرکز بازتوانی اعتیاد سازمان بهزیستی شهر اصفهان، پرداخته شد. روش پژوهشی مورد استفاده، روش شبه تجربی از نوع پس آزمون همراه با پیگیری 2 ماهه بود. بدین منظور 3 گروه 14 نفره از بین بیماران فوق که سم زدائی را با موفقیت طی کرده بودند به صورت تصادفی انتخاب شدند. گروه اول به عنوان گروه آزمایش 1، یک دوره 8 جلسه ای گروه درمانی و همسران آنان نیز یک دوره 8 جلسه ای آموزش خانواده دریافت کردند. گروه دوم به عنوان گروه آزمایش 2، صرفا یک دوره گروه درمانی 8 جلسه ای دریافت کرد و گروه سوم هم به عنوان گروه گواه از بین بیماران سم زدائی شده همان مرکز به صورت تصادفی انتخاب شدند ولی مداخلات مذکور را دریافت نکردند. برای سنجش میزان عود، از ابزار آزمایشگاهی رنگ سنجی نازک لایه (TLC) و برای سنجش میزان تمایل به مصرف مواد از مقیاس پیش بینی عود (RPS) استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس چند متغیره حاکی از آن بود که گروه درمانی همراه با آموزش خانواده و گروه درمانی بدون آموزش خانواده موجب کاهش معنادار تمایل به مصرف مواد در مرحله پس آزمون می گردد (.000=p)، ولی در مرحله پیگیری تاثیر معنی داری بر تمایل به مصرف مواد ندارد. همچنین نتایج پژوهش حاکی از آن بود که دو گروه آزمایشی نسبت به گروه گواه تفاوت معنی داری در فراوانی عود در مرحله پس آزمون نداشتند. در مرحله پی گیری دو ماهه، گروه آزمایش 1 و 2 کاهش معناداری را در فراوانی عود نسبت به گروه گواه نشان دادند (p=0.002)، ولی بین دو گروه آزمایشی نه در میزان تمایل مصرف مواد و نه در فراوانی عود در مراحل پس آزمون و پیگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد. نتایج نهائی پژوهش حاضر حاکی از آن است که مداخله گروه درمانی به عنوان یک مداخله روان شناختی، کارائی موثری در کاهش میزان عود این بیماران دارد، از سوی دیگر، اگر چه آموزش خانواده در ظاهر تاثیر معناداری بر کاهش عود ندارد، اما توانائی بالقوه و بالائی در کاهش "تنیدگی" اعضای خانواده این بیماران و همچنین راهنمائی آنان در چگونگی برخورد با بیمار در دوران پر تنش اولیه بهبودی داشته باشد.